12-ma’ruza. Kompressorlar to’G’risida umumiy ma’lumot

2-rasm. Uch bosqichli kompressorning sxemasi va uning ish jarayonining
P-V - diagrammada tasvirlanishi.
Birinchi bosqichda havo politropa 1-2 bo’yicha biror oraliq bosim p₂ gacha siqiladi va sovitgich X1 ga o’tadi, bu yerda o’zgarmas bosimda (2-21 chiziq) t₁ temperaturagacha soviydi. Shundan so’ng sovigan havo ikkinchi bosqich U₂ ga boradi, bu yerda politropa -3 bo’yicha p₃ bosimgacha siqiladi. Bunda havoning temperaturasi t₂ ikkinchi bosqichda siqilish oxirida moyning o’z-o’zidan alangalanish temperaturasiga yaqin qiymatlardan ortib ketmasligi kerak. t₂- temperaturasi siqilgan havo sovitgich X₂ ga o’tadi, u yerda yana t₁ tempera- turagacha soviydi (3- chiziq)
Ko’p bosqichli siqish havoni belgilangan yo’l qo’yilgan ish rejimida yuqori bosimlargacha siqishga imkon beradi. Lekin shu bilan birga kompressorning konstruksiyasi murakkablashadi, mexanikaviy va gidravlik isroflar ko’payadi, kompressorning mexanikaviy va umumiy f.i.k. kamayadi.


KOMPRESSORNING TERMODINAMIK ASOSLARI.
PORSHENLI, ROTATSION VA TURBOKOMPRESSORLAR


Eslatib o’tamiz, kompressor deb, bug’ yoki gazni siqish uchun mo’ljal- langan mashinaga aytiladi. Ish jismini siqish prinsipiga qarab 2 ta asosiy guruhga bo’linadi:
1) porshenli, vintli va rotatsion ish organli;
2) lopatkasimon ish organli.
Birinchi guruhga mashinalarda ish jismi siqilib hajmi kamaytiriladi, ikkinchi guruhda ish jismi ko’ndalang kesimi o’zgaruvchan shakllarda harakatlanadi.
Kompressorning termodinamik tahlil qilishning vazifasi ish jismining boshlang’ich va oxirgi parametrlari berilganda uni siqishga sarflanadigan ishni aniqlashdir. Porshenli va rotatsion kompressorlarda kechadigan termodinamik jarayonlar o’xshash bo’lgani uchun porshenli kompressorning ishini qarab chiqamiz.
3-rasmda bir bosqichli porshenli kompressorning prinsipial sxemasi va nazariy indikatorli diagrammasi ko’rsatiladi. Bunda ish jismining bosimi bilan porshenni harakat yo’li orasidagi bog’lanish valning bir marta aylanishi jarayonida ko’rsatilgan.
1-2- siqish jarayoni, gazning massasi o’zgarmaydi
2-p- gazni haydab chiqarish
K-1- surish, gaz hajmi V₁ dan V₂ gacha o’zgaradi.
Valni bir aylanishda nazariy jihatdan sarflanadigan ishni aniqlaymiz. Bu ish so’rish ishi, siqish ishi va haydab chiqarish ishlarining yig’indisiga teng.
L_1k = L_0,1 + L_1,2 + L_2,p = - L_tex  (1)
Bu yerda L_tex- kompressorning texnik ishi