12- ф о т о с и н е з э к о л г и я с и

Ҳарорат фотосинтез жараёнига катта таъсир кўрсатади. Ҳароратни 10°C га кўтарганда, фотосинтез интенсивлиги икки марта ортади.+35°, + 40°C гача бундай ҳарорат яхши самара бера­ди, ундан юқори кўтарилса, фотосинтез пасайиб, у тўхташи ҳам мумкин. Асосан, бизнинг шароитда ўсадиган ўсим­ликлар фотосинтези учун оптимал ҳарорат +25°, +30°C га тенг.

Атмосферадаги C02 миқдори ҳам ташқи омиллар қаторига киради ва фотосинтез интенсивлигига таъсир кўр­сатади. Атмосферадаги C02 миқдори ўртача 0,03% га тенг бўлиб, мабодо, у камайса, тупроқдаги микроорганизмлар ҳаракати ёрдамида нормага етказиб турилади. Аксинча, атмосферада C02 миқдори кўпайса, фотосинтез тезлашади.

Фотосинтез жараёни C02 миқдори 0,06% га боргунча тезлашиб боради. Эрталаб иссиқхона ва оранжереяларда фотос­интез интенсив бораётган вақтда, C02 миқдори нормадан камайиб (0,05% дан), ўсимликларда етишмовчилик сезилади. Шунинг учун бундай шароитда (берк хоналарда) C02 миқдорини ошириш керак бўлади. Бунда бир вақтнинг ўзида ҳам C02 ни, ҳам ёруғлик интенсивлигини ошириш шарт бўлади, чунки бундай ҳолатда фотосинтез интенсив­лиги ортиши кузатилади.

Фотосинтез жараёни C02 миқдори 0,06% га боргунча тезлашиб боради. Эрталаб иссиқхона ва оранжереяларда фотос­интез интенсив бораётган вақтда, C02 миқдори нормадан камайиб (0,05% дан), ўсимликларда етишмовчилик сезилади. Шунинг учун бундай шароитда (берк хоналарда) C02 миқдорини ошириш керак бўлади. Бунда бир вақтнинг ўзида ҳам C02 ни, ҳам ёруғлик интенсивлигини ошириш шарт бўлади, чунки бундай ҳолатда фотосинтез интенсив­лиги ортиши кузатилади.

Ўсимлик ҳужайралардаги сувнинг миқдори фотосинтез интенсив­лигига жуда катта таъсир кўрсатади, чунки сув ва C02 дан органик моддалар синтезланади. Сув етишмаса лабчалар ёпилиб, C02 кириши сусайиб, натижада фотосинтез жараёнини пасайиб кетиши кузатилади. Сув билан етарли таъминланмаганда мезофилл ҳужайраларни қобиғи қуриб, хлоропластларга томон C02 ҳаракатини тўхтатади. Сув фотосинтез ферментларининг фаолиятида иштирок этиб, уларнинг қайта ишлашида қатнашади. Сув танқислиги вақтида ҳосил бўлган моддаларнинг барглардан пояга ва илдизга бориши тормозланади. Сувнинг кўплиги, яъни ортиқча намлик ҳам фотосинтез интенсивли­гига салбий таъсир кўрсатади, яъни лабчалар ёпилиб, C02 барглар ичига ўта олмайди.