11-sinf Ma’naviyat asoslari aa 1-dars: Inson — kishilik jamiyatining ijodkori

II. O’tilgan mavzuni takrorlash:

“ Guruhlarda ishlash”

O’quvchilar 2 guruhga bo’linadi. Har bir guruh uyga berilgan mavzuga oid atamalardan o’z guruhlariga nom qo’yib olishadi hamda guruhga qo’yilgan nomga qisqacha ta’rif berishadi.

III. Yangi dars mavzusi mazmunini tushuntirish:

FAOLLASHTIRUVCHI SAVOL VA TOPSHIRIQLAR:

1. Ma’naviy barkamollik deganda nimani tushunasiz?

2. Insonning huquqiy, axloqiy, ilmiy, badiiy salohiyati nima bilan o‘lchanadi?

3. Quyidagi rasmlarda tasvirlangan yoshlarni ma’naviy barkamol inson deb atay olamizmi?

Fikringizni asoslang.

Yosh avlodni jismoniy baquvvat, ma’naviy yetuk qilib tarbiyalashda ma’naviyatning ta’siri benihoya kattadir. Zero, barkamol avlod tarbiyasida, yoshlarimizning o‘zligini anglashga, davlat va jamiyat, xalq va oila uchun munosib farzand bo‘lishlarida ma’naviyat beqiyos kuch sifatida o‘z ta’sirini o‘tkazadi.

Ma’naviy ta’sir deganda aynan ma’naviyatga xos bo‘lgan sifatlarning insonga bevosita ta’siri tushuniladi. U o‘z ichiga axloq-odob, huquq, nafosat, mehr-muhabbat, muomala madaniyati, mas’uliyat, daxldorlik, olijanoblik kabi fazilatlarni qamrab oladi.

Ma’naviy ta’sir tushunchasini ikki xil ifoda etish mumkin: birinchidan, har qanday insonning kamoloti ma’naviy ta’sirning mahsulidir; ikkinchidan, insonning o‘zi ham boshqalar uchun ma’naviy ta’sir manbaidir. Chunki har bir inson ajdodlaridan qolgan ma’naviy- moddiy meros, ezgu fazilatlardan ta’sirlangan holda o‘zida pok niyat, sof intilishlarni mujassam etib boradi.

Ma’naviy ta’sirning ma’lum bir xalq doirasidagi ko‘rinishiga biror-bir alloma yoki mutafakkir izidan brogan shu xalqning keyingi avlodi hayoti va ijodini solishtirib ko‘rganda, buni sezish qiyin bo‘lmaydi. Misol uchun, mutafakkir Alisher Navoiyning o‘lmas merosi, durdona asarlarining ahamiyati undan keyin yashab-faoliyat ko‘rsatgan Ogahiy, Munis, Muqimiy, Furqat, Zavqiy kabi o‘nlab shoirlar ijodida namoyon bo‘lgan. Yangi asrga kelib Cho‘lpon, Avloniy, Hamid Olimjon, G‘afur G‘ulom, Oybek, Maqsud Shayxzoda kabi ijodkorlar ham bu an’analarni davom ettirganlar va rivojlantirganlar. Umuman olganda, ma’naviy ta’sir — bu ota-onaning farzandga ibratidir.

Ma’naviyati mustahkam bo‘lgan xalqqa ega yurtning kelajagi ham barqaror bo‘ladi. Ma’naviyati mustahkam millat, fuqaro o‘z yo‘lidan adashmaydi. U jamiyat hayotini rivojlantirishga nafaqat nazariy qarashlari bilan, balki amaliy faoliyati bilan ham hissasini qo‘shadi. Vatanni sevish, vatanparvarlik inson ma’naviyatini belgilovchi asosiy omillardan biridir.