11-sinf biologiya imtihon savollari javoblari bilet-1

1-savolga javob. 
Rasmga izoh: Oltingugurtning davriy aylanishi. Oltingugurt oqsil va aminokislotaning muhim tarkibiy qismidir
Tabiatda oltingugurt asosan H
2
S vodorod sulfid, SO
2
–
sulfid angidrid kabi gaz holatida, mineral moddalar:
sulfidlar (sulfid kislota tuzlari) va sulfatlar (sulfat kislota tuzlari) ko‘rinishida hamda erkin holda bo‘ladi.
Suvda yaxshi erish xususiyatiga ega bo‘lgan sulfatlar o‘simliklar uchun asosiy oltingugurt manbayi 
hisoblanadi. O‘simliklar sulfatlarni o‘zlashtirib, oltingugurt saqlovchi aminokislotalar sintez qiladi. Hayvonlar
esa olti
ngugurtni organik birikmalar orqali o‘zlashtiradi. O‘simlik va hayvonlar nobud bo‘lib, redutsentlar
tomonidan parchalangandan keyin oltingugurt tashqi muhitga qaytariladi. Chirituvchi bakteriyalar faoliyati
natijasida oqsillar takribida
gi oltingugurt vodorod bilan birikib, vodorod sulfid holida tuproqqa to‘planadi.
Xemosintezlovchi bakteriyalar H
2
S ni produtsentlar o‘zlashtira oladigan sulfatlargacha oksidlaydi. Insonlar
tomonidan energiya olish maqsadida tarkibida k
o‘p miqdorda oltingugurt saqlovchi moddalarning yoqilishi
atmosfera tarkibida oltingugurt oksidlari ko‘payishiga olib keladi. Atmosferada oltingugurt oksidi suv bug‘i
bilan reaksiyaga kirishib, sulfat kislotani hosil qiladi.
Atmosferaning bu turdagi moddalar bilan zararlanishi
natijasida, oltingugurtning davriy aylanishi buziladi va «kislotali yomg‘ir»lar kuzatiladi.
BILET-10 
1. Yorug’lik –
muhitning abiotik omili sifatida. Yorug’likning intensivligiga ko‘ra o‘simlik va hayvonlarning 
ekologik guruhlariga tarif bering. 
2. Ekologiyaning rivojlanishi, bo‘limlari, metodlari haqida taqdimot qiling.
3. Muskullarda 9 mol glyukoza parchalandi. Shundan 5 mol glyukoza kislorod ishtirokida, 6 mol glyukoza
kislorod ishtirokisiz parchalandi. Qancha CO
2
, H
2
O, sut kislota hosil bo‘ladi?