11-sinf biologiya imtihon savollari javoblari bilet-1

Tarixiy
ekologiya
–
insoniyat sivilizatsiyasi rivojlanishi natijasida neolit davridan hozirgi davrgacha yuz bergan
ekologik o‘zgarishlarni o‘rganadi.Bundan tashqari, bu fanning sayyoramiz tabiatidagi alohida zonalarni 
o‘rganuvchi bo‘limlari bor. Masalan, o‘rmon ekologiyasi, cho‘l ekologiyasi, botqoq ekologiyasi, ko‘l
ekologiyasi va hokazo. 
2-savol javobi
: Rasmga izoh. 
Kislorodning davriy aylanishi.
Yerdagi hayotni, atmosferadagi gazlar tarkibini muvozanatda ushlab 
turadigan fotosintez jarayoni kislorodning davriy aylanishiga zamin tayyorlaydi.
Yashil o‘simliklar va 
sianobakteriyalar biosferaga kislorodni yetkazib beruvchilar hisoblanadi. Kislorod organizmlarning nafas olishi
uchun zarur. Kislorod fotosintez natijasida hosil bo‘ladi va tirik organizmlar nafas olishida organik
birikmalarning oksidlanishi uchun sarflanadi. Kislorod tirik organizmlarda uchraydigan anorganik moddalar:
suv, karbonat kislotaga, kalsiy karbonat va organik birikmalarning tarkibida bo‘ladi. Dengiz hayvonlari
chig‘anoqlari tarkibida kislorodga boy bo‘lgan kalsiy karbonat moddasi uchraydi. Bu hayvonlar halok
bo‘lgandan keyin ularning qoldiqlari dengiz tubiga tushadi va vaqt o‘tishi bilan litosferaning cho‘kindi
jinslariga aylanadi. Fotosintez qiluvchi organizmlar faoliyati natijasida paydo bo‘lgan erkin kislorod (O
2
)
atmosferada ultrabinafsha nurlar ta’sirida ozonga (
O
3
) aylanadi. Ozonning to‘planib borishi natijasida
atmosferaning yuqori qatlamlarida ozon ekrani hosil bo‘ladi. Kislorod miqdorini bir me’yorda ushlab turish
faqatgina fototrof organizmlar hisobiga amalga oshiriladi. So‘nggi yillarda o‘rmon
lar qisqarishi, tuproq
eroziyasi, fotosintez mahsuldorligining pasayishi kabi holatlar kuzatilmoqda. 
 
 
BILET-29 
1. Ochiq va yopiq urug’li o‘simliklarning changlanish va urug’lanish
jarayonlarini taqqoslang.O‘xshashlik 
va farqlarinini tahlil qiling. 
2. Muxit omillarining organizmlarga ta’sir etish qonuniyatlarini tushuntiring.
3. Botqoq va o‘tloq tipidagi oziq zanjirlarini tuzing. Ularni o‘zaro solishtiring, tahlil qiling.