11-sinf biologiya imtihon savollari javoblari bilet-1

3-savolga javob
: produsent I konsument II konsument

Suv o`tlari → qisqichbaqasimonlar → baliqlar → vidra
 
44 
000 kg ← 4
400 kg ←
440
kg ← 44 kg
Σ (jami ozuqa) = 44
000 + 4 400 + 440 = 48 840 kg. 
1 
–
 savolga javob:
Hayvonlarning harakat organlari evolutsiyasi
. Ko‘pchilik hayvonlarda tana shaklini saqlash, himoya
qilish va harakatni ta’minlovchi turli xildagi tayanch sistemalar mavjud. Bir hujayrali va umurtqasiz
hayvonlarda ichki, gidrostatik va tashqi skelet bo‘ladi. Murakkab tuzilishga ega ichki skelet bir hujayrali

---

dengiz hayvonlarida bo‘ladi. Uning skeleti hujayra markazidan chiquvchi ignaga o‘xshash bo‘lib, kremniy
oksididan tuzilgan. Bu ichki skelet organizmni zararlanishdan saqlash va suvli muhitda harakatlanishga
imkon beradi. Koloniya holda yashovchi korall poliplarida ichki skelet bo‘lib, ular ohakdan tuzilgan. Koloniyani
tashkil etadigan har bir polip dengiz suvidagi tuzlardan nina shakldagi ichki skeletni hosil qiladi. Natijada
ko‘p sonli poliplardan iborat koloniya ichida zich va qattiq tayanch vazifasini bajaradigan skelet paydo
bo‘ladi.
Tashqi skelet bo‘g‘imoyoqlilarda uchraydi. U teri hujayralarining hosilasi bo‘lib, xitindan iborat. Shu
sababli ular xitin qoplami deyiladi.
Xordali hayvonlarda ichki skeletning, ya’ni xorda, umurtqali hayvonlarda 
esa umurtqa pog‘onasining paydo bo‘lishi hayvonlar evolutsiyasidagi yirik aromo
rfozlardan biri sanaladi.
Hayvonlarning harakatlanishi maxsus qisqarish xususiyatiga ega bo‘lgan muskullarning bo‘lishi bilan
bog‘liq. Bir hujayrali sodda hayvonlar sitoplazma o‘simtalari, xivchinlar va kiprikchalar yordamida
harakatla
nadi. Tuban ko‘p hujayralilar, masalan, bo‘shliqichlilarda maxsus harakat organlari bo‘lmaydi. Ular
ektoderma qavatidagi teri-muskul hujayralari, entoderma qavatidagi hazm qiluvchi hujayralaridagi muskul
tolachalarining qisqarishi hisobiga harakatlanadi. Chuvalchanglarning teri-muskul xaltasida halqasimon va
bo‘ylama muskullar rivojlangan. Ko‘p tukli halqali chuvalchanglar tanasining har bir segmentida maxsus
harakat organlari
–
muskulli o‘simtalar (parapodiylar) shak
llangan. Molluskalarning muskulli oyoqlari
mavjud. Bo‘g‘imoyoqlilarda
esa muskullar boylamlar hosil qilib, xitin qoplamiga birikadi. Alohida 
muskullarning qisqarishi tufayli hasharotlar murakkab harakatlar qila oladi: yuradi, sakraydi, suzadi,
qanotlari yordamida uchadi. Umurtqalilarning muskullari skeleti bilan birikkan bo‘lgani uchun skelet
muskullari deyiladi. Umurtqali hayvonlar quruqlikda, havoda, suvda harakatlana oladi.