11-sinf 1-bilet atom tuzilishi. Atom tarkibidagi elektronlarning pogʻona va pogʻonachalarga joylashishi

2-savol javobi. Tarkibida 74 g Ca(OH)
2
boʻlgan 400 ml (d=1.25 g/ml) eritmaning foiz konsentratsiyasini 
aniqlang. 
m=V*d=400 * 1,25 = 500 
ω = 
74∗100
500
= 14,8 % 
3-savolga javob
. PO
4
3-
ionlarini aniqlashga doir sifat reaksiyalarni tajribada bajaring va ularni izohlang. 
Ortofosfat ionlarini aniqlashda kumush nitratdan foydalaniladi. 
3AgNO
3
+ H
3
PO
4
= Ag
3
PO
4 
↓+ 3HNO
3
. 
Ag
3
PO
4
— sariq rangli cho‘kma. Bu reaksiya fosfat ioni uchun reaktiv hisoblanadi.
25-BILET 
1. Gazlar aralashmasi, oʻrtacha molekulyar massa, hajmiy ulush, massa ulushini topish. 
2. A+2B=C+D Muvozanat qaror topganda [A]=0.8, [B]=0.5, [C]=0.25, [D]=1.6 mol/l boʻlsa muvozanat 
konstantasini aniqlang. 
3. [OH]-ionlarini aniqlashga doir tajribalarni bajaring va ularni izohlang 
1-savolga javob
: Ma’lum gaz hajmining gazlar aralashmasi hajmiga nisbati bilan o‘lchanadigan kattalikka 
gazning hajm ulushi deb aytiladi. 
Masalan normal sharoitda 2 litr vodorod, 3 litr kislorod, 6 litr ammiak va 8 litr is gazi aralashmasi berilgan. 
Shu eritmadagi kislorodning hajm ulushini hisoblab topish lozim bo‘lsin. Buning uchun gazlar aralashmasining 
umumiy hajmini hisoblaymiz. 2l+3l +6l+8 l=19 l 

---

Bir gaz muayyan hajmi massasining xuddi shunday hajmdagi ikkinchi gaz (o‘sha sharoitlarda olingan) massasiga 
nisbati birinchi gazning ikkinchi gazga nisbatan zichligi deyiladi (D harfi bilan belgilanadi): 
Ko‘pincha gazning zichligi eng yengil gaz – vodorodga nisbatan aniqlanadi D(H
2
) bilan belgilanadi). Vodorodning 
molyar massasi 2 ga teng bo‘lganligi uchun quyidagini olamiz: 
Gaz holatidagi moddaning molekulyar massasi uning vodorod bo‘yi cha zichli gining 2 ga ko‘paytirilganiga teng. 
Gazning zichligi havoga nisbatan ham aniqlanadi. Havo gazlar aralashmasi bo‘lsa ham uning o‘rtacha molekulyar 
massasini hisoblash mumkin. Ya’ni agar havoning taxminan 4 hajm azot (molyar massasi 28 g/mol) va 1
hajm kisloroddan (molyar massasi 32 g/mol), ya’ni 4 N
2
+ O
2
dan tarkib topganligi hisobga olinsa, uning o‘rtacha 
molyar massasini hisoblab topish mumkin. Bunda quyidagicha ish yuritiladi. 
Bu holda molyar massa ushbu ifodadan aniqlanadi: M=29 · Dx 
Molekulyar massalarni aniqlash shuni ko‘rsatadiki, oddiy gazlarning molekulalari 2 atomdan (H
2
, F
2
, Cl
2
, O
2
, N
2
), 
nodir gazlarning molekulalari esa 1 atomdan tarkib topgan (He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn). Nodir gazlar uchun “molekula” 
va“atom” tushunchalari teng qiymatlidir. Lekin ayrim boshqa oddiy moddalarning molekulalari 3 va undan ko‘p 
atomlardan tarkib topgan. Masalan, ozon O
3
, tetrafosfor P
4
molekulalari, o‘rtacha temperaturada oltingugurt bug‘lari
S8.