11-Mavzu: tog’ jinslari va minerallarning umumiy xususiyatlari mazkur amaliy mashg’ulotning maqsadi

Sof tug’ma elementlar. Bo’larga: Olmos , grafim, Oltingugurt - , Mis, Si, va boshqalar kiradi. Bu sinfdagi minerallar tabiatda ko’p emas, ular jins xosil qiluvchi minerallar deb xisoblanmaydi, xam bu minerallar birgina ximiyaviy elementlar deb xisoblanmaydi, xam bu minerallar birgina ximiyaviy elementdan tuzilgan sodda jismdir. olmos va grafimning ximiviy tarkibi bir xil, ammo fizik xususiyati, masalan qattiqligi bilan ancha farq qiladi. 1. Grafim. 2. tabiatdagi oltingugurt - Bu sinfga kiruvchi minerallar tabiatda sof xolda uchraydi.

Sul’fidlar. Elementlarning oltingugurt bilan ko’shilib xosil qilgan birikmasi sul’fidlar deyiladi. Sul’fidlar asosan rudalar tarkibida ko’p uchraydi. Bularga asosan quyidagilar kiradi.

1. Pirot (serniy kalchedon). 2. Xalkapirit 3. Galenit 4. Sfalyerit 5. Kinovar’.
6. Molebdenit 7. Antimont.
3. Oksidlar va gidroksidlar. Oksidlar ximiyaviy jixatdan elementlar bilan kislorod birikmasidan iborat bo’lib, yer qobig’ining tuzilishida muxim o’rinni egallaydi. Bu sinfning eng ko’p uchraydigan minerallari karts bo’lib, butun yer qobig’i massasining taxminan 12 % ini tashkil qiladi. Oksidlar orasida kvartsdan tashqari temirning suvli va suvsiz oksidlari katta axamiyatga egadir. Bu minerallar yaxshi temir rudalari temir toshlari xosil qiladi. Bularga asosan quyidagilar kiradi:
1. Kvarts, 2. Kalchedan, 3. Opol, 4. Qorund, 5. Gumatit, 6. Magnetit, 7. Limonid, 8. Rutil, 9. Kassityerit, 10. Yashma, 11. Boksit

4. 
   Galloidli minerallar. Gallaid minerallar golloid kislotaning tuzlaridir. Bu sinfning eng ko’p tarqalgan minerallari xlorli birikmalardir. Tosh tuzi, ya’ni golit turmushda osh tuzi deb ataladi. Bu mineral dengiz yoki ko’llardagi chukindi jinslar orasida ko’p uchraydi. Bundan tashqari golloid minerallarga kal’tsiy tuz sil’van va flyuorit xam kiradi. Bu minerallar tog’ jinslari xosil qilishda mineral sifatida ancha axamiyatga ega emas, lekin amalda ular juda muxim.
   

1. Flyuorit, 2. Golit, 3. Sil’vin, 4. Karnalit

4.