11-Мавзу: Қимматли қоғозлар бозори вa биржалар фаолиятинининг ҳуқуқий тартибга солиниши. Режа

11.5.Қимматли қоғозлар бозори иштирокчилари;
Қонунга кўра қимматли қоғозлар бозори иштирокчиларилари қуйидагилар:

• 
  қимматли қоғозларнинг эмитентлари
  
• 
  қимматли қоғозларнинг эгалари
  
• 
  инвесторлар
  
• 
  қимматли қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчилари
  
• 
  шунингдек биржалар
  
• 
  Қимматли қоғозлар марказий депозитарийси.
  

эмитент — эмиссиявий қимматли қоғозлар чиқарувчи ва улар юзасидан қимматли қоғозларнинг эгалари олдида мажбуриятлари бўлган юридик шахс;
қимматли қоғозлар эгаси — қимматли қоғозлар ўзига мулк ҳуқуқи ёки бошқа ашёвий ҳуқуқ асосида тегишли бўлган юридик ёки жисмоний шахс;
инвестор — қимматли қоғозларни ўз номидан ва ўз ҳисобидан олувчи юридик ёки жисмоний шахс;
қимматли қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчиси — қимматли қоғозлар бозорида профессионал фаолиятни амалга оширувчи юридик шахс;
Биржа — олдиндан белгиланган жой ва муайян вақтда, белгиланган қоидалар асосида биржа савдоларини ташкил этувчи юридик шахс. Биржалар фақат акциядорлик жамиятлари шаклида ташкил этилади.
58-модда. Қимматли қоғозлар бозори иштирокчиларининг ҳуқуқлари ва мажбуриятлари
Қимматли қоғозлар бозори иштирокчилари қуйидаги ҳуқуқларга эга:
қимматли қоғозлар бозоридаги ўз таваккалчиликларини суғурта қилиш;
қимматли қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчилари тўғрисида, қимматли қоғозларнинг эмиссиясини тўхтатиб қўйишга, қимматли қоғозлар бозоридаги профессионал фаолиятни амалга оширишга доир лицензияларнинг амал қилишини тўхтатиб туриш, тугатиш ва уларни бекор қилишга доир барча ҳоллар ҳақида, қимматли қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчилари ва эмитентлар томонидан содир этилган ҳуқуқбузарликлар тўғрисида, шунингдек қимматли қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органининг даъво аризалари бўйича эмитентларга ёки қимматли қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчиларига нисбатан чиқарилган суд қарорлари ҳақида қимматли қоғозлар бозорини тартибга солиш бўйича ваколатли давлат органидан ахборот олиш;
давлат органларига аризалар, таклифлар ва шикоятлар билан мурожаат қилиш;
қимматли қоғозлар бозорида ўз ҳуқуқлари бузилганлиги тўғрисидаги ва етказилган зарарларнинг ўрнини қоплаш ҳақидаги даъво аризаси билан судга мурожаат қилиш.
Инвесторлар ва қимматли қоғозлар эгалари ушбу модданинг биринчи қисмида назарда тутилган ҳуқуқлардан ташқари:
қимматли қоғозларнинг чиқарилиши рўйхатдан ўтказилганлиги тўғрисида, эмитентнинг жорий молиявий ҳолати ва эмитентни ривожлантириш истиқболлари ҳақида ахборот тақдим этишни эмитентдан талаб қилишга;
пул ва бошқа тўлов воситалари, мол-мулк билан, шунингдек пул баҳосига эга бўлган ҳуқуқлар (шу жумладан, мулкий ҳуқуқлар) асосида қимматли қоғозларга қонун ҳужжатларида ва эмитентнинг таъсис ҳужжатларида белгиланган тартибда инвестицияларни амалга оширишга;
қимматли қоғозлар бозорида ўз хизматларини таклиф этаётган қимматли қоғозлар бозорининг профессионал иштирокчиларидан ўзлари тўғрисидаги ахборотни ушбу Қонунга мувофиқ талаб қилишга ҳам ҳақли.
Қимматли қоғозлар бозори иштирокчилари қимматли қоғозлар бозори тўғрисидаги қонун ҳужжатлари талабларига ва қимматли қоғозлар бозорида ўзлари тузган шартномалар шартларига риоя этиши шарт.
Қимматли қоғозлар бозорининг иштирокчилари қонун ҳужжатларига мувофиқ бошқа ҳуқуқларга эга бўлиши ва уларнинг зиммасида ўзга мажбуриятлар бўлиши мумкин.