11-mavzu. Eritmalar haqida ta’limot. Eritmalari muzlash va qaynash harorati. Osmos hodisasi va osmotik bosim reja

Eritmalar mavzusiga oid tajribalar

Eritmalarni zichligini areometr yordamida aniqlash.

1-Tajriba. Berilgan H₂SO₄, HNO_3, KOH, NaCl eritmalarining (o‘qituvchi tomonidan boshqa moddalarning eritmalari ham berilishi mumkin) zichligini foiz, molyar, normal konsentratsiyalarini va eritma titrini toping. Buning uchun yarim litrli quruq silindr olib, unga H₂SO₄ quying va areometr ampulasini (sulfat kislotaga to‘g‘ri keladiganini) silindrga tushiring va eritma zichligini aniqlang. Jadvaldan kislotaning areometr ko‘rsatgan zichlikka taalluqli bo‘lgan foiz konsentratsiyasi qiymatini toping. Ana shu foiz konsentratsiyasi asosida normal, molyar konsentratsiyalarni va eritma titrini hisoblab chiqaring. Xuddi shu yo‘l bilan HNO_3, KOH, NaCl eritmalarining konsentratsiyalarini ham hisoblang.

Quyidagi 1-va 2-jadvallarda tuz, kislota, ishqorlarning foiz konsentratsiyasi va mos ravishdagi zichligi qiymatlari keltirilgan.

1-jadval

Tuz eritmalarining foiz konsentratsiyasi va zichligi (20 ⁰S uchun)

Foizlar	NaCI	Na2CO3	BaCI2
1	1,005	1,009	-
2	1,013	1,019	1,016
4	1,027	1,040	1,034
6	1,041	1,061	1,053
8	1,056	1,082	1,072
10	1,071	1,103	1,092
12	1,086	1,124	1,113
14	1,101	1,146	1,134
16	1,116		1,156
18	1,132		1,170
20	1,148		1,203
22	1,164		1,228

2-jadval

Kislota va ishqor eritmalarining foiz konsentratsiyasi va zichligi

(15⁰S uchun)

Foiz	H2SO4	HNO3	HCI	CH3COOH	KOH	NaOH	NH3
4	1,027	1,022	1,019	1,0052	1,033	1,046	0,983
8	1,055	1,044	1,039	1,0113	1,065	1,092	0,967
12	1,083	1,068	1,059	1,0171	1,100	1,137	0,953
16	1,112	1,093	1,79	1,0228	1,137	1,181	0,939
20	1,143	1,119	1,100	1,0284	1,176	1,225	0,926
24	1,174	1,145	1,121	1,0337	1,217	1,268	0,913
28	1,205	1,171	1,142	1,0388	1,263	1,310	0,903
32	1,238	1,198	1,163	1,0436	1,310	1,352	0,893
36	1,273	1,225	1,183	1,0481	1,358	1,395	0,884
40	1,307	1,251		1,0523	1,411	1,437
44	1,342	1,277		1,0562	1,460	1,478
48	1,380	1,303		1,0598	1,511	1,519
52	1,419	1,328		1,0631	1,564	1,560
56	1,460	1,351		1,0660	1,616	1,601
60	1,503	1,373		1,0685		1,643
64	1,547	1,394		1,0707
68	1,594	1,412		1,0725
72	1,640	1,429		1,0740
76	1,687	1,445		1,0747
80	1,732	1,460		1,0748
84	1,776	1,474		1,0742
88	1,808	1,486		1,0726
92	1,830	1,486		1,0696
96	1,840	1,504		1,0644
100	1,838	1,522		1,0553

Nazorat savollari:

1. Dispers sistema deb nimaga aytiladi?

2. Moddalarning erish issiqligi deb nimaga aytiladi?

3. Eruvchanlikka qanday omillar ta’sir etadi?.

4. Qattiq, suyuq va gaz moddalarning suyuqliklarda eruvchanligi qanday?

5. Genri qonuni. To‘yinmagan, to‘yingan va o‘ta to‘yingan eritmalarni izohlang?

6. Osmos hodisasi deb nimaga aytiladi? Raul qonuni

7. Eritmalarning muzlash va qaynash haroratlari o‘zgarishini tushuntiring?

8. Eritmalarning konsentratsiyalarini ifodalashning qanday usullari bor?