11-Mavzu: Din madaniyat fenomeni Reja

Din sotsiologiyasi. Din - jamiyat munosabatlarini, bu munosabatlar ortidan kelib chiquvchi voqea-hodisalarni o`rganadi. SHu tufayli bu ilm sohasi ijtimoiy diniy muassasalarni, dinnig davlat, xalq, oilaga nisbatan munosabatini, din sohasida yuzaga keluvchi ijtimoiy voqea-hodisalarni, turli din jamoalarinig jamiyat bilan bo`lgan munosabatlarini asosiy mavzu sifatida tadqiq qiladi. Demak, din sotsiologiyasinig mavzusi, jamiyatnig asos shakllari va dinnig tashqi ko`rinishlari bilan ijtimoiy jarayonlar, ularnig tuzilish va qonunlaridan iborat ekan. Boshqacha qilib aytganda bu ilm sohasi, tarix bo`yicha xususiy va mushohadaga suyanuvchi din va jamiyat tadqiqotlarini; dinnig ijtimoiy hayotdagi ko`rinishlarini o`rganadi.
Din sotsiologiyasi, bir tomondan jamiyat, bir tomondan diniy ilmlarga tayanadi; bu ikki asos ustida yakdillikni keltirib chiqarishga harakat qiladi.
Din psixologiyasi. Bu ilm sohasi, zamonaviy psixologiya bilan birgalikda shakllagan va unig bir tarmog`i holiga aylagan. Din psixologiyasi, avvalo insoga oid bo`lgan diniy hayotnig turli jihatlarini psixologik jihatdan o`rganadi. Yani din psixologiyasi dinnig psixologik jihatini, shaxsnig diniy tajribasini va bu tajribanig turli ko`rinishlarini bayon qilishga harakat qiladi. Natijada u dinnig inson ruhidagi asosiy xususiyatlari xatti-harakatlarga bo`lgan tasiri to`g`risida atroflicha to`xtaladi. Ruh-jasad aloqasi bilan atrof-madaniyat tasirlarinig barchasini ichida o`rganuvchi diniy etiqod, shaxslarnig ichki olamidagi turli rivojlanishlarni ko`rsatib beradi. SHu sababli Din psixologiyasi diniy tajribadan boshlagan holda inson turlarini atroflicha o`rganib, xos tipologiyalarni kashf qiladi; buyuk diniy shaxsiyatlarnig ichki hayotlari bilan qiziqqan holda ularnig ruhiy holatlari bilan shug`ullanadi. Kishinig diniy his, tushuncha va yashash tarzi din psixologiyasinig asosiy mavzusidir. U shaxsda din tuyg`usi va hissinig qanday qilib kelib chiqqanligi va shakllanishini, ihtido (hidoyat topish) yoki inkor hodisalarini, dindan kelib chiqqan ruhiy keskinlik va shubhalarni tadqiq qiladi.
Din psixologiyasi umumiy psixologiyanig barcha metodlaridan foydalagan holda o`ziga taalluqli bo`lgan mavzularni muhokama qiladi. Bu ilm turi, dindorliknig shaxs ruhiyatidagi siljish va tasir jarayoninig tadqiq qilinishida umumpsixologiyadagi tamal asoslar, berilgan malumotlarga (raqamlar)ga qarab anketalar, testlar va kuzatuvlardan foydalanadi.