11. Ma`ruza. Sanoat zaharlarining biologik ta’siri. Reja: Asab sistemasiga ta’sir etuvchi moddalar. Fibrogen ta’sirga EGA moddalar

KIMYOVIY MUTAGENEZ

Mutatsiyalar – xujayra DNKsida saqlanadigan genetik informatsiyaning irsiy о‘zgarishi.

− Kimѐviy va fizik ekologik omillar mutatsiyalarga olib kelishi mumkin.

(biotik va abiotik omillar).

− Bunday omillarning ta’sir natijasida kо‘proq о‘rganilgani ionizatsiya

reaksiyasi va oltingugurt gazi, azotli ipritlar, benzo(a) piren, epoksidlar, etilenaminlar, metilsulfatlar va boshqalar.

− Qishloq xо‘jaligida ishlatiladigan ayrim pestitsidlar xam mutagen

xisoblanadi.

− Ayrim maxsulotlar, sanoat chiqindilari (dimetilsulfat, xlorli vinil,

bir qator bо‘ѐqlar)

− Mutatsiya chaqiruvchi kimѐviy moddalar mutagenlar deb ataladi. Kimѐviy moddalar tomonidan mutatsiyalar keltirib chiqaruvchilarning asosiy turlari:

5. Nuqtali mutatsiya – DNK strukturasidagi bir nukleotidning modifikatsiyasi bilan bog‘liqligi

6. Xromosoma aberratsiyasi ѐki xromosoma strukturasini о‘zgarishi (DNK

molekulasini ajralishi, DNK fragmentlarini trnaslokatsiyasi), xamda xujayra xromosomasini kamayishi.