11-laboratoriya mashg‘uloti mavzu: Parranadalar go‘shtini tekshirish

Parranda go’shtining veterinariya-sanitariya ekspertizasi. Parrandalarni so’yish va qayta ishlash sexida veterinariya xizmatining maqsadi, qilinayotgan ishlar yuzasidan kundalik nazorat qilish, ya’ni parrandalarning qayta ishlanish jarayoniga e’tibor berish bilan birgalikda ishchilarning gigiyenalariga rioya qilishlarini e’tiborga olish va olingan parranda go’shtini ekspertiza qilishdan iborat.
Parrandalarning qayta ishlashni texnologik jarayoni so’yish sexlarida shunday tashkillashtirilganki ya’ni veterinariya vrachlari yarim tozalangan yoki butunlay tozalanmagan tanalar bilan him ish tutadi. So’yilgandan keyin olingan tananing go’shtini tekshirishda tananing yuzasi kesilmaydi. Lekin shu narsani nazarda titish kerakka, ya’ni parrandaning tana go’shtini qayta ishlash paytida, bir partiyaga kiradigan tananing go’shti ichida ayrimlari tashqi ko’rinishi jihatidan biron bir kasallikka gumon qilinsa, bu tananing go’shti ichki organlari bilash birgalikda sinchiklab tekshiriladi. Yuqumli kasalliklar bor xo’jalikdan olib kelingan tananing go’shti va ichki organlari birma-bir tekshiriladi.
Veterinariya-sanitariya ko’rish nuqtalari, parranda tanasining tozalash stolining oldida amalga oshiriladi. Veterinariya vrachlari bu stolning oldida turib parranda go’shtini har tomonlama tekshirgandan keyin, sanitariya jihatidan iste’mol uchun yaroqli deb topilsa, bunday go’shtni iste’mol qilish mumkin.
Parranda go’shtining yangiligini tekshirish. Yaxshi siftli parranda go’shtining yangiligini aniqlash uchun tanasi va organlari veterinariya tekshirish qoidasiga muvofiq, ya’ni davlat standartining (DS 7702.0-84 va 7702.1-84) talablari asosida sinchiklab tekshiriladi.
Sovutgichga yoki sotish bazalariga olib kelinayotgan har qaysi partiya parranda go’shti, yangilikka organoleptik va laboratoriya usullari yordamida tekshirib ko’riladi. Parranda go’shtining sifatini aniqlash uchun 10 % yashiklar tanlanib tekshiriladi, (har qaysi toifadan) olingan parranda go’shtining o’rtacha namunasini tekshirishda quyidagilarga e’tibor beriladi:
a) boshiga (tumshug’ining shilimshiqligiga, og’izning burchagidan chirigan hidni chiqishiga); b) terisiga (yumshashiga, zamburug’ koloniyalarining bor yo’qligiga, shilimshiqlanishiga hamda yopishqoqligiga); v) oyoqlariga (qanotlarining tagidagi zamburug’ga va muskullarning ko’karishiga; g) ichki bo’shliklariga (seroz pardasining holatiga qorin devorining muskulli qismiga va ichki organlarning rangiga va yog’ning hidiga).
O’pkaning holatini bilish uchun, ya’ni o’pkaning yo’llaridagi chirishni bor yo’qligini aniqlashda bo’yinning pastki qismi kekirdak kundalangiga kesiladi. Yog’ning achiganlik darajasini bilish uchun jig’ildon va yelkasining usti kesib ko’riladi. Tananing ichki bo’shlig’ida joylashgan organlarni bilish uchun ikki yonbosh biqini kesilib, keyin esa ko’krak suyagi va qorin devori ko’tariladi va bo’yin tomonga yetkaziladi. Gumon qilingan parranda go’shti quydagi organoleptik ko’rsatgichga ega bo’ladi. Tumshug’idan sassiq hid chiqadi, og’iz bo’shlig’ining shilliq pardasi xiralashgan, zamburug’lagan, qisman sasigan, ko’zining gavhari cho’kkan, terining rangi kulrang-sariq va yuza qismi xidlanganda qisman sasigan hid chikadi. Agar organoleptik tekshirish natijasida go’sht buzuilganligiga gumon qilinsa tekshirish uchun olingan tana go’shtining bir qismi kimyoviy bakteriologik tekshirishi uchun ishlatiladi. Bu maqsad uchun, tekshirilayotgan har qaysi partiya go’shtidan 1% olinadi.
Lekin olingan namuna ikkita tana go’shtidan kam bo’lmasligi kerak. Tekshirilayotgan namuna, butun tekshirilayotgan partiya go’shtining sifatini ta’riflaydigan bo’lishi kerak. Yog’ining sifatini, yangiligini organoleptik usulda aniqlashda rangiga, hidiga, ta’miga, konsistensiyasiga e’tibor beriladi va kislotaligini hamda perekis chislosini aniqlashda umumiy qo’llaniladigan usullardan foydalaniladi. Gumon qilingan tananing ichki qismining hidi o’ziga xos bo’lmaydi va boshqa hidlar chiqishi mumkin.
Shirasining sifatini tekshirish uchun tananing yuza va chuqur qatlamidan go’sht kesib olinib (1:3 nisbatda suv solinib) qaynatiladi. Sho’rvasining hidini bilish uchun birinchi chiqayotgan bug’ hidlab ko’riladi. Sho’rvaning tiniqligini aniqlash uchun 20 g ezilgan go’sht kolbaga solinib, ustiga 60 ml distirlangan suv qo’shiladi va kolbaning og’zi soat shishasi bilan yopiladi, keyin esa qaynab turgan suv hammomida 10 daqiqa qizdiriladi, hosil bo’lgan issiq sho’rva bir qatlamli paxtadan o’tkazilib filtrlanadi. Filtrlangan toza sho’rvadan 20 ml silindrga olinib sho’rvaning tiniqligi oddiy ko’rish yo’li bilan aniqlanadi.
Parranda go’shtining yangiligini laboratoriya usulida aniqlashda bakterioskopiya, Nessler reaktivi bilan ammiak aniqlanadi va peroksidaza reaksiyasi benzidin bilan o’tkaziladi. Bakterioskopiya tekshirishini o’tkazish uchun aseptik sharoitda tananing go’shtidan kichik go’sht bo’lakchasi kesib olinib, kesilgan tomoni buyum shishachasiga tegiziladi. Har qaysi tanan go’shtidan ikkitalab preparat tayyorlanadi. Go’shtdan tayyorlangan surtmada go’shtning yangiligiga baho berish uchun, quyidagi mikroskop bilan tekshirgan natija hisobga olinadi: shunga e’tiboran yangi go’shtdan tayyorlangan surtma mikroskopning tagida ko’rilganda mikrofloralar ko’rinmaydi yoki bo’lmasa ayrim yakka-yakka kokklar yoki tayoqchasimon mikroblar bo’lishi mumkin. Gumon qilingan go’shtdan tayyorlangan surtma, mikroskopning tagida ko’rilganda 20-30 har xildagi kokklar yoki tayoqchasimon mikroblar aniqlanadi. Ammiak va peroksidaza reaksiyalarini qo’yish uchun, go’sht ekstrakti tayyorlanadi, buning uchun tekshirilayotgan go’shtdan kesib olinib, yog’dan, suyakdan va biriktiruvchi to’qimalardan tozalanib maydalanadi.
Hosil bo’lgan ezilgan go’shtdan (farshdan) 5 gramm olinib, kolbaning ichidagi 20 ml qaynatilgan distirlangan suvning ustiga solinib va 15 daqiqa tindiriladi bu orada bu necha marta kolba qo’zg’atiladi.
Ammiak va peroksidazani aniqlash usuli, xuddi hayvonlar go’shtida aniqlangan kabi aniqlanadi.
34-jadval
Ammiak va peroksidaza reaksiyasi asosida go’shtning yangiligiga baho berish quyidagicha bo’ladi.

Parranda go’shtining holati	Nesslar reaktivi bilan ammiaka reaksiya	Benzidin bilan peroksidaza reaksiyasi
Yangi go’sht	Tayyorlangan go’sht ekstrakti ustiga 10 tomchi Nessler reaktivi tomizilganda loyqalanadi lekin sarg’aymaydi	1-2 daqiqa ichida eritmaning ko’karadi, keyinchalik qoramtir-malla rangga o’tadi
Gumon qilingan go’sht	Ekstraktga 6 tomchi yoki ko’proq Nessler reaktivi tomizila boshlagandan, ekstrakt loyqalanadi va sarg’ayadi. Loyqa ekstrakt 20 daqiqa chamasida tindirilganda ekstraktning tubiga cho’kma tushadi	Eritmaning rangi o’zgarmaydi yoki 3 daqiqadan keyin bo’yaladi.

Benzidin bilan peroksidaza reaksiyasi suvda suzuvchi parrandalardan olingan yangi va sovutilgan go’shtda o’tkazilmaydi. Parrandalardan olingan yog’ni laboratoriya usuli bilan tekshirganda teri osti va ichki yog’lari tekshiriladi. Terining tagidan olingan yog’lardan o’rtacha namuna tayyorlashda yelka, bo’yin va qanotining tagidan olingan yog’lar hisobga olinadi.
Ichki yog’lar asosan ichaklarning atrofidagi yog’laridan yig’ishtiriladi. Olingan yog’, go’shtdan va biriktiruvchi to’qimalardan tozalanib maydalanadi, keyin suv hammomida eritiladi va dokadan o’tkazilib filtrlanadi. Bakteriologik tekshirishi: yuqumli kasalliklarga gumon qilinganda, oshqozon-ichak kasalligida, tanasi yomon qonsizlangan bo’lsa, tekshirishda ichki organlari bo’lmasa, benzidin bilan peroksidaza reaksiyasiga musbat ko’rsatganda va biror narsa bilan zararlanganda o’tkaziladi.