11. Kristal panjara energiyasi. Born modeli.

115 Kinetik egrichiziqlar va ularni tuzish usullari (Kinetika, egri chiziq, tuzish, usul
Kinetik tenglamalar asosida tuzilgan grafik bogianishga kinetik
egrilar deyiladi. Kinetik egrilar turli xil boiadi. Masalan, modda
unumining vaqtga bogiiqligi 4 xil ko‘rinishga ega (VII. 1-rasm).

117.Differensial va integral kinetik tenglamalar (Differensial, integral, kinetik, tenglama). Reaksiyalar boshlang'ich moddalaming agregat holatiga qarab yoki ularning o'zaro eruvchanligiga asosan gomogen va geterogen sistemalarda ketadiganlarga boiinadi. Ikkita faza chegarasida ketadigan kimyoviy va fizikaviy jarayonlar muhim amaliy ahamiyatga ega. Rudalardan metallarning qaytarilishi, qattiq yoqilg'ining yonishi, bug'lanish va kondensatlanish, erish va kristallanish, adsorbilanish va absorbilanish, katalitik reaksiyalar, elektrod-elektrolit eritmasi chegarasidagi elektrokimyoviy reaksiyalar va boshqa, ja rayonlar geterogen reaksiyalarga kiradi. Reaksiya davomida yangi faza hosil boisa, geterofazaviy reaksiya degan tushuncha ham ishlatiladi. Hozirgi tasavvurlarga ko'ra geterogen jarayonlar uch guruhga boiinadi: kinetik, diffuzion va oraliq sohalarda boruvchi reaksiyalar. U quyidagi asosiy bosqichlardan iborat: - reagentni eritmadan qattiq jism sirtiga yetkazish; - qattiq jism sirtida kimyoviy reaksiyaning sodir bo'lishi; - reaksiya mahsulotlarini sirtdan eritma ichiga olib o'tish. Reaksiya tezligi boshlang'ich moddalaming muhitga kirish tezligidan katta bo'lsa, reaksiya diffuzion sohada borayotgan boiadi. Bunday jarayonlarda fazalararo chegaraga moddaning yetkazib berilishi konveksiya va diffuziya hisobiga amalga oshadi. Muhitning to'liq siljishi konveksiya deyiladi. U eritmaning hajmi bo'yicha turli zichlik boigardigi tufayli paydo bo'ladi. Geterogen reaksiyalarda ko'pincha yuqori g'ovaklik tufayli katta solishtinna sirtga ega qattiq jismlar qatnashadi. Bunday hollarda jarayonning kinetikasi ta’sirlashayotgan moddalarning qattiq jism kapillyarlarining ichiga kirish tezligi, ya’ni ichki diffuziya bilan belgilanadi. Ko'pchilik geterogen reaksiyalarda xuddi shu ichki diffuziya limitlovchi bosqich bo'ladi. Geterogen jarayonlarning eng sekin boruvchi (limitlovchi) bosqichi fazalararo chegaradagi kimyoviy reaksiyaning o'zi ham bo'lishi mumkin. Bu holda jarayon kinetik sohada boradi. Reaksiya kinetik sohada borganda boshlang'ich moddalarning muhitga kirish tezligi reaksiya tezligidan ancha katta bo'ladi. Reaksiya olib borish usuliga qarab statsionar sharoitda va oqimda boradigan reaksiyalarga ajratiladi.