11-amaliy mashg‘ulot. Biznes va tadbirkorlikni investitsiyalashning ustuvor yo‘nalishlari

Korxonaning 
to’lovga qodirligi 
deganda to’lov mablaglari bilan qiska 
muddatli majburiyatlarini to’lay olish quvvati tushuniladi. 
Tahlilning maqsadi 
Tahlilning maqsadi bo’lib,xo’jalikning to’lovga 
qodirligi koeffisiyentini 
o’rganish asosida uning darajasini yanada oshirish imkoniyatlarini aniqlash 
hisoblanadi. 

---

55 
Balans bo’yicha to‘lov qobiliyatini tahlil etishga kirishishdan oldin 
balansaktivi va passividagi moddalarni maxsus belgilari bo’yicha guruhlash 
maqsadga muvofiq bo‘ladi. 
Balansning aktividagi xo’jalik mablag’lari «likvidlik darajasi (ya’ni pulga 
aylanish tezligi)» bo’yicha va balansning passividagi xo’jalik mablag’larining 
manbalari «to‘lov muddatlari darajasi» bo’yicha maxsus guruhlarga bo‘linadi. 
Balans aktivlarini pulga aylanish tezligi bo’yicha quyidagi 4-ta guruhga 
bo‘lib, tahlil etiladi. 
A1 – eng yuqori likvidli aktivlar. Bu guruhga korxonaning barcha pul 
mablag’lari va qisqa muddatli investisiyalari (qimmatli qog’ozlar) kiradi. 
A2 – tez realizasiya etiladigan aktivlar.Ushbu guruhga barcha debitor- lik 
qarzlari kiritiladi. 
A3 – Sekinlik bilan realizasiya etiladigan aktivlar. 
Bu guruhga tovar moddiy ishlab chiqarish zaxiralari kiritiladi. A4 – 
qiyinchilik bilan realizasiya etiladigan aktivlar. 
Bu guruhga «Uzoq muddatli aktivlar» kiritiladi 
Balans passivini «To‘lov muddati darajasi» bo’yicha quyidagi 4 ta guruhga 
bo‘lib, tahlil etiladi. 
P1 – Tezlikda to‘lanadigan majburiyatlar. Bu guruhga joriy kreditorlik 
qarzlari bilan o‘z vaqtida qaytarilmagan bank ssudalari kiradi. Joriy kreditor- lik 
qarzlari jami kreditorlik qarzlaridan Vazirlar Mahkamasining qarorlari bi- lan 
to‘lov muddati uzaytirilgan kreditorlik qarzlarini chegirib tashlash orqali 
aniqlanadi. 
P2 – Qisqa muddatli passivlar. 
Ushbu guruhga muddatida qaytarilmagan ssudalardan tashqari qisqa 
muddatli kreditlar va qisqa muddatli qarzlar kiradi. Bularning hajmini aniqlash 
uchun qisqa muddatli kreditlar va qarzlar so’mmasidan Vazirlar Mahkamasining 
Qarorlari bilan to‘lov muddati o‘zaytirilgan ssuda qarzlari so’mmasini chegirib 
tashlash kerak. Bularni mo‘tadil qisqa muddatli kreditlar va qarzlar deb atash zarur. 
P3 – Uzoq muddatli passivlar. 
Ushbu guruhga uzoq muddatli kreditlar va uzoq muddatli qarzlar kiradi. 
P4 – Doimiy passivlar. 
Bu guruhga balans passivining 1-bo‘limidagi «O‘z mablag’larining 
manbalari» ning jami kiritiladi. 
To‘lovga qodirlikni ifodalovchi ko’rsatkichlar o‘z navbatida uch turga 
bo‘linadi. Bularni kuyidagi shakldan ko’rish mumkin. 
To‘l