11 – mavzu: inteRNet tili va uslubi reJA: Reja


Internet tilining umumiy tamoyillari



Download 28,93 Kb.
bet2/3
Sana19.02.2022
Hajmi28,93 Kb.
#458909
1   2   3
Internet tilining umumiy tamoyillari
Bugungi kunda global tamoqning tilga ta'siri oqiatida ikki xarakterli tamoyillar yuzaga kelmoqda.
Birinchidan, adabiy til me'yorlari bilan solishtirilganda ba'zi til vositalari soddalashib, ba'zilari esa murakkablashib bormoqda.Ba'zi manbalarda keltirilishicha, internetda pragmatik murakkablik ortgani holda ba'zi ifodali vositalarning soddalashuvi tendensiyasi yuz beradi1. Biroq bu qarash biryoqlama bo‘lib, ifodali vositalar soddalashuvi qatorida murakkablashuv jarayoni ham yuz berishini inkor eta olmaymiz.
Hozirgi vaqtda haqiqatdan ham “soddalashuv” jarayoni yuqori darajani ko‘rsatmoqda. Bu holat ayniqsa global tarmoqda yuz beradigan ba'zi muammolai holatlar, masalan ma'lum mavzudagi bahs-munozaralarda ko‘zga tashlanadi.
Bir vaqtning o‘zida har ikki holatning, ya'ni “soddalashuv” va “murakkablashuv”ning birgalikda kechishi biror-bir hodisaning haddan ziyod differensiatsiya (farqlanish) tendensiyasi va boshqa bir jarayonning diffuzion (qorishuv) vositasi hisoblanadi.
Ikkinchidan, yozma va og‘zaki nutq normalariga qarama-qarshi ta'siri.
bevosita ishtirok etmasligi, o‘zaro muloqotga tayyorgarlik ko‘rilmagani bois ziddiyatlar holati kuzatiladi.
Internet saytlari dasturchilar tomonidan mukammal yaratiladi va bunda ko‘proq kishilarni shu saytga jalb etish ko‘zda tutiladi. Agar sayt oylar davomida yangilanmasa, unga murojaat qiluvchilar bilan aloqaga chiqilmasa, bu holat saytdan foydalaniuvchilar sonini keskin tushirib yuboradi. Undan tashqari internet saytlarining aksariyatida matn yozma tarzda beriladi. Og‘zaki yoki ovozli matnlarning miqdori global tamoqlarda yozma matnlarga qaraganda unchalik ham ko‘p emas.
Til sohasida kuzatilayotgan global tarmoq hodisalarini aniq tariflash uchun umuman internet tili emas, balki internet janrlari tilidan kelib chiqish lozim.
Global tarmoq janrlarini ajratib ko‘rsatish til janrlarini sharoitidagi turlar sifatida ta'riflashga asoslanishi mumkin. Bunda global tarmoq janrlari boshqa muloqot sohalari janrlari kabi ta'riflanishi mumkin.
Agar global tarmoq vazifalarini til nuqtai nazaridan olib o‘rgansak tilga oid bo‘lgan vazifalar internetga ham tegishli ekanining guvohi bo‘lamiz.
Masalan, internetning asosiy vazifasi kommunikativlikdir. Darhaqiqat, global tarmoq kommunikatsiyaning umumiy ma'nodagi samarali vositasi bo‘lib, u hududiy jihatdan bir-biridan olsda bo‘lgan insonlarning ham o‘zaro aloqa qilishlari uchun xizmat qiladi. Shu bilan bir qatorda internet til ta'siriga esa vosita ham hisoblanib, uning yordamida ma'lum bir g‘oyaviy, tijoriy va siyosiy maqsadlarni amalga oshirish uchun ishontiriladi, dalil keltiriladi, targ‘ib qilinadi. Undan tashqari internet kognitiv (bilim egallash vositasi), tezarus (bilimlar to‘plash va saqlash), madaniy (yangi global axboriy madaniyatni yoki turli submadaniyatlarni yuzaga keltiruvchi vosita) va estetik (“quyi” ma'noda ovunchoq, “yuksak” ma'noda esa badiiy va ijodiy salohiyatni amalga oshirish vositasi) vazifalarni bajaradi.
Hozirgi kunga kelib tezkorlik nuqtai nazaridan internet tilida, jumladan, chatlarda so‘zlarning butunlay qisqartirilishi yoki boshqa belgilar bilan almashtirilish holatlari ko‘paygan. Bu kabi hodisalar ayniqsa ingliz tilidagi so‘zlashuvlarda keng tarqalgan. Masalan, ingliz tilida so‘zlashuvchi chatlarda “for” – 4, “you” – u va boshqalar.
Mamlakatimizda internet foydalanuvchilarining aksariyati chatlarda so‘zlashish uchun mobil telefonlaridan foydalanadilar. Bu kabi vositalarda esa asosan lotin yozuvi qo‘llaniladi. Shu sababdan ham chat so‘zlashuvchilari o‘zbek va rus tillarida quyidagi qisqartmalardan foydlanadilar:
A.a. – Assalomu alaykum;
V.a. – Vaalaykum assalom;
Bn – bilan;
Ln – lekin;
Mm – mumkin;
Chndm – tushundim;
Tel.q. – qo‘ng‘iroq qil;
Kn – keyin;
Kizi – yaxshi qiz;
Ok –yaxshi yoki tushunarli.
Lotin yozuvida bir tovushni ifodalovchi, biroq ikki harfdan iborat so‘zlarda ikki harfning o‘rniga bitta harf qo‘llash odat tusiga kirgan. Masalan, “Sh” o‘rniga “W” – “wowma”, “wunday”.
Rus tilidagi chatlarda ham lotin yozuvidan foydalanilgani tufayli yuqoridagi kabi qichqartmalar mazkur tildagi yozishmalarga ham xosdir:
Tea – tebya;
Mya – menya;
Tada – togda;
Kada – kogda;
Senya– segodnya;

Download 28,93 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish