100 йиллигига бағишланади Муминов Н. Г

7. Миллий ва жаҳон баҳолари.
Алоҳида товарнинг 
байналмилал харажатлари. Бунда жаҳон бозоридаги талаб ва таклиф 
нисбати ҳисобга олинади. 
8. Стандарт баҳолар.
Харидор чўнтагидаги пулга қараб, маълум 
давргача ўзгармайдиган қатъий стандарт нархлар қўлланилади. 
9. Прейскурант баҳолар.
Бу баҳолар сотувчи учун мўлжал баҳо, 
харидор учун билдиришлик ѐки маълумот баҳо ҳисобланади. 
Ишлаб чиқарган маҳсулотни сотиш учун музокараларга 
тайѐргарлик кўриш мобайнида тадбиркор энг аввало, ўзи учун мақбул 
бўлган баҳо кўрсаткичларини аниқлашга ҳаракат қилади. Шу мақсадда 
у баҳони учга ажратади. Яъни maksimal (энг юқори), minimal (энг паст) 
ва объектив баҳо. 
Максимал баҳо - (сотувчи нуқтаи назаридан) - бу музокараларни 
шу баҳодан бошлаш мумкин бўлган кўрсаткичидир. 
Минимал баҳо - (қўшилиши мумкин бўлган энг паст баҳо) - бу 
товар нархининг шундай кўрсаткичики, тадбиркор музокаралар 
давомида ундан тушмасликка ҳаракат қилади. 
Объектив баҳо - бу таркибида ўртача сифат кўрсаткичларига эга 
бўлган у ѐки бу товарнинг ўртача баҳосидир. 
Баҳонинг иқтисодиѐтдаги ўрни беқиѐс катта бўлганидан унинг ҳар 
бир туридан оқилона фойдаланиш тадбиркорлик учун муҳим 
аҳамиятга эга. Шу сабабли корхоналар ва фирмалар нарх, белгилашга 
катта эътибор берадилар. Улар ўзларининг нарх стратегиясини ишлаб 
чиқишда қуйидаги мақсадларни кўзлайдилар: 
66
Ортиқов А. «Саноат иқтисодиѐти». Ўқув қўлланма. – Т.: ТДИУ, 2006 – Б.198. 

---

241 
- 
товар сотишни кўпайтириш; 
- 
кўпроқ фойда олиш; 
- 
ўрнини муайян мавқеини сақлаб қолиш. 
Товар сотишни кўпайтиришдан уч натижа кутилади: а) товар 
сотишни кўпайтириш орқали бозорда ўз ҳиссасини ошириш, имкон 
бўлганда бозорни ўз назоратига олиш; б) ҳар бир товарни (товар 
бирлигини) сотишдан тушадиган фойданинг камайишига рози бўлган 
ҳолда товарларни кўплаб сотиш орқали келадиган ялпи фойдани 
ошириш; в) товарни кўп сотиш натижасида унинг ҳажмига нисбатан 
савдо-сотиқ харажатларини қисқартириш. 
Бозордан рақибларни суриб чиқариб, ўз мавқеини мустаҳкамлаш 
учун фирмалар махсус нарх қўллайдилар, уни