10-topshiriq Taft-Hartli qonuning mohiyati

Yaxshi yoki yomonmi?

Bu nimani anglatdi, amalda? Bir tomondan, bu AQShning dunyoning har bir burchagiga o'zlarini jalb qilishini anglatardi va Truman e'lon qilganidek, bu erkinlik va demokratiyani tirik va yaxshi saqlab qolish uchun doimo jang bo'lib tasvirlangan. Boshqa tomondan, Sovetlarning muxoliflarini qo'llab-quvvatlash uchun, qo'llab-quvvatlangan dahshatli hukumatlarni va erkin g'arb tomonidan olib borilgan juda shubhali harakatlarga e'tibor bermasdan, Truman doktrinasiga qarash tobora ko'proq mumkin emas.

John Fitzgerald "Jack" Kennedy (29-May 1917, Brookline, Massachusetts – 22-Noyabr 1963, Dallas, Texas), Amerika Qoʻshma Shtatlarining 35-prezidenti (1961—63), Demokratlar partiyasidan saylangan. AQSh floti ofitseri (1941-45), AQSH kontressi aʼzosi (1947—61). Prezidentlik davrida ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar dasturi (qashshoqlikka qarshi kurashish, qora tanli aholining fuqarolik huquklarini himoya qilish va boshqalar)ni olgʻa surgan. Harbiy bloklar va AQSh qurolli kuchlarini mustahkamlash tarafdori boʻlgan. Shu bilan birga SSSR bilan boʻlgan munosabatlarda birmuncha realistik yoʻl tutish yoʻlidan borgan; atmosfera, kosmik fazo va suv ostida yadro quroli sinovini taqiqlash toʻgʻrisidagi Moskva bitimini imzolagan (1963). Dallasda suiqasd qurboni boʻlgan.^[1]

1947-yiI 5-iyunda AQSH davlat kotibi Jorj Marshal Garvard universitetida soʻzlagan nutqida Gʻarbiy Yevropani tiklash uchun moliyaviy yordam koʻrsatishni taklif qildi. Amerika hukmron doiralari iqtisodiyoti vayron etilganligi va rivojlanishga mablagʻ yoʻqligi bilan xarakterlanuvchi bu mintaqani xavfli vaziyatdan chiqarishga qaror qilishdi. „Marshall rejasi“ boʻyicha uni amalga oshirishda 16 ta Yevropa davlati ishtirok etadigan boʻldi, amerika moliyaviy yordamini Yevropa iqtisodiy hamkorligi tash- kiloti (YIHT) taqsimladi. 1948-yildan 1952-yilgacha bu tashkilot orqalr Gʻarbiy Yevropa mamlakatlariga 17 milliard dollar berildi. Bu mablagʻlar mazkur mintaqada urushdan keyingi tiklanishda muhim rol oʻynadi. „Marshall rejasi“ Yevropa mamlakatlari iqtisodiy tizimi tuzilmasini saqlashga imkon yaratdi.

Marshall rejasi - Ikkinchi jahon urushidan keyin Yevropani AQSH va Kanadaning iqtisodiy yordami bilan tiklash va rivojlantirish dasturi; bu rejani 1947 yil 5 iyunda AQSH davlat kotibi, general J. K. Marshall (1880— 1959) ishlab chiqqan va uni amalga oshirish 1948—51 yillarga moʻljallangan. Rejani amalga oshirish boʻyicha Gʻarbiy Yevropadagi 16 davlat — Buyuk Britaniya, Fransiya, Italiya, Belgiya, Niderlandiya, Lyuksemburg , Shvetsiya, Norvegiya, Daniya, Irlandiya, Islandiya, Portugaliya, Avstriya, Shveysariya, Gretsiya hamda Turkiya Marshall rejasida ishtirok etishga rozi boʻldi va Yevropa iqtisodiy jamiyatini tuzish haqidagi konvensiyani qabul qildi. Keyinchalik, Marshall rejasiga Gʻarbiy Germaniya ham jalb etildi. AQSH kongressi iqtisodiy hamkorlik qilish qonunini qabul qilgach (1948), Marshall rejasi, yaʼni toʻrt yillik "chet el davlatlariga yordam" dasturi kuchga kirdi. Unda ikki tomonlama bitim asosida Gʻarbiy Yevropa davlatlariga yordam koʻzda tutilgan. Yordam AQSH federal byudjetidan qaytarib olinmaydigan subsidiya va zayomlar tarzida beriddi. 1948 yildanto 1951 yilgacha AQSH Marshall rejasi, boʻyicha 17 mlrd. dollar mablagʻ sarfladi. Uning asosiy qismi Buyuk Britaniya, Fransiya, Italiya va GFR (AQSH va GRF oʻrtasida 1949 yil dek.da imzolangan ikki tomonlama bitimga asosan) davlatlariga berildi.

Rejada "erkin tadbirkorlik"ni rivojlantirish, xususiy Amerika investitsiyalarini ragʻbatlantirish, bojxona taʼriflarini pasaytirish, AQShga baʼzi bir taqchil tovarlarni yetkazib berish, moliyaviy barqarorlikni taʼminlash, Amerika yordamini olish natijasida boʻshagan milliy valyutada maxsus fondlar tashkil etish va ularning AQSH tomonidan nazorat kilinishi, olingan mablagʻlarni qay tarzda sarflanayotganligi haqida muntazam hisobot berib turish moʻljallangan.