10-tajriba ishi. G‘ishtning sifatini baholash. Sopol g’ishtni suv shimuvchanligini aniqlash

G’isht to‘g’ri burchakli, parallelepiped shaklida, tomonlari va burchaklari to‘g’ri,
qirralari aniq, ustki hamda ostki yuzalari tekis bo‘lishi lozim. Yuzalar va yoqlarning qiyshiqligi, qirralar hamda burchaklardagi kemtiklar yoqi to‘mtoq joylar go‘niya, chizgich
yordamida bir millimetrgacha aniqlikda tekshiriladi. Laboratoriyada tekshirganda g’isht tekis stolga qo‘yiladi, tekshiriladigan yuzasiga chizg’ichning yoqi go‘niyaning qirrasini bosib turib, eng katta egriligi aniqlanadi (1-rasm). Chizgich qirrasi bilan tekshirilayotgan yuza oralig’ida hosil bo‘lgan eng katta tirqish maxsus tayyorlangan kalibrlar vositasida o‘lchanadi. O‘lchash natijalari laboratorniy ishlari daftariga yozib qo‘yiladi va DST dagi ma’lumotlarga taqqoslanadi.

1-rasm. G‘ishtning ustki-ostki yuzalari va yon qirralarining egrilik darajasini o‘lchash: 1-po‘lat go‘niya; 2-po‘lat chizg’ich; 3-g‘isht

Standartga muvofiq, g’ishtning shakli va tashqi ko‘rinishida quyidagi chetga
chiqishlar bo‘lishiga yo‘l qo‘yiladi: yoqlarining va qirralarining egriligi ustki yuzasi
bo‘yicha ko‘pi bilan 3 mm va ostki yuzasi bo‘yicha ko‘pi bilan 4 mm; ostki yuzasidagi (ya’ni
250x65 mm va 250x88 mm o‘lchamli tomonlaridagi) g‘ishtning bir tomonidan ikkinchi
tomoniga chiqib turgan va uzunligi g’ishtning eni bo‘yicha 30 mm dan oshmaydigan parrak
yoriqlar soni bittadan ortiq bo‘lmasligi lozim (yoriq 30 mm dan uzun bo‘lganda g‘isht
yarimtalik g‘isht hisoblanadi); g‘ishtning yon tomonlaridagi qirralarida va burchaklarida
uchgan yoki to‘mtoq joylar soni (agar ularning kattaligi qirra uzunligi bo‘yicha 15 mm dan
oshmasa) ikkita bo‘lishiga yo‘l qo‘yiladi. G‘isht qo‘yiladigan loyga oxak aralashmasliga
kerak, aks holda pufakchalar, qavariqlar hosil bo‘lib, g‘isht yemiriladi.