10-o`zb tarix qq indd

I.V.Stalin
, RKP (b) OK Orta Aziya byurosı baslıǵı 
Y.Rudzutak
hám basqalar Orta Aziyada milliy kelispewshilikler bar 
ekenligin aytıwdan sharshamaytuǵın edi. Qullası, milliy másele Oray 
tárepinen jasalma túrde bórttirilip jiberildi hám bul jaǵday jańadan 
dúzilgen milliy respublikalar hám wálayatlar aymaǵın túpten qayta 
belgilew ushın sheshiwshi tiykarǵı dálil sıpatında alǵa súrildi.
1924-jılı gúzinde Orta Aziyada ótkerilgen milliy-aymaqlıq 
shegaralanıw hám onıń juwmaqları. 1924-jılı 16-sentyabrde
bolǵan 
Túrkstan ASSR OAK ayrıqsha jaǵdaydaǵı sessiyasında Orta Aziyada 
milliy-aymaqlıq shegaralanıwın ótkeriw haqqında qarar qabıl etildi.
Tap usınday mazmundaǵı qararlar 20-sentyabrde Pútkil Buxara 
xalıq wákilleriniń V qurıltayında hám 29-oktyabrde Pútkil Xorezm 
xalıq wákilleriniń V qurıltayında da qabıl etildi. 20-sentyabr 
kúni BXSR húkimeti baslıǵı Fayzulla Xojaev Pútkil Buxara xalıq 
wákilleriniń V qurıltayında «Orta Aziyanıń milliy mámleketlik 
shegaralanıwı haqqında» bayanat oqıdı.
Bul qararlarda ózbek hám túrkmen xalıqlarına Ózbekistan SSR 
hám Túrkmenstan SSR dúziw huqıqı, Túrkstan ASSRnıń qırǵız 
(tiykarında, qazaq) wálayatların 1920-jılı dúzilgen Qırǵızstan ASSR 
(tiykarında, Qazaqstan ASSR) menen birlestiriw maqsetinde qırǵız 
(tiykarında, qazaq) xalqına Túrkstan ASSRnan shıǵıw huqıqı, 
qaraqırǵız (tiykarında qırǵız) xalqına Túrkstan ASSRnan shıǵıw 
huqıqı hám Qaraqırǵız (tiykarında qırǵız) avtonom wálayatın dúziw 
huqıqı, tájik xalqına da Túrkstan ASSRnan shıǵıp, Tájikstan avtonom 
wálayatın dúziw huqıqı beriliw kerekligi aytıldı.
RSFSR (Pútkil Rossiya) OAKniń 
1924-jılı 14-oktyabrdegi
II 
sessiyasında Túrkstan ASSR OAKniń milliy-aymaqlıq shegaralanıwı 
haqqındaǵı qararı ayırım dúzetiwler menen qabıl etildi. Sessiya qararı 
menen Orta Aziyadaǵı Túrkstan ASSR, Buxara hám Xorezm respublikaları 
ornında Ózbekistan SSR (ÓzSSR) hám Túrkmenstan SSR, sonday-

---

53
aq, Tájikstan ASSR (ÓzSSR quramında), Qaraqalpaq hám Qaraqırǵız 
(tiykarında, Qırǵız) avtonom wálayatları dúziliwi kerek edi.
Nátiyjede, 1924-jılı 27-oktyabrde Moskvada 
bolǵan Pútkil Awqam (SSSR) Oraylıq Atqarıw 
Komitetiniń III sessiyasında Túrkstan ASSR 
OAK ayrıqsha jaǵdaydaǵı sessiyası Pútkil 
Buxara hám Pútkil Xorezm xalıq wákilleriniń 
V qurıltayları qararları tiykarında Orta 
Aziyada milliy respublikalar dúziw haqqında 
arnawlı qarar qabıl etildi. Sessiyada BSSR Qadaǵalaw Sovetiniń baslıǵı 
Fayzulla Xojaev Orta Aziyada milliy-aymaqlıq shegaralanıwdıń ótkeriliwi 
haqqında sóz sóyledi. 1924-jılı sentyabr—oktyabr aylarında Orta Aziyada 
ótkerilgen milliy-aymaqlıq shegaralanıwı Orta Aziya respublikaları, 
RSFSR hám SSSRnıń joqarı organları tárepinen nızamlı kúshke kirdi.
F. Xojaev sóz sóylemekte