10-mavzu: dastlabki ilmiy tadqiqot yozish. Reja: Ilmiy tadqiqotning tarkibiy qismlari Kirish, asosiy qism, xulosa 3

---

10-MAVZU: DASTLABKI ILMIY TADQIQOT YOZISH. 
 
Reja: 
1.
Ilmiy tadqiqotning tarkibiy qismlari
2.
Kirish, asosiy qism, xulosa 
3.
 
Adabiyotlar, perefraza (havola, iqtibos, sitata, abzats)
 
 
Bu bob axborotlarni yozma shaklda yetkazishning o’ziga xos xususiyatlari va qoidalariga 
bag’ishlangan. Siz ilmiy matnlarning reja, tezislar, konspekt, referat, annotasiya, maqola, esse kabi 
turlari bilan tanishasiz. 
ILMIY MATNLARNING FUNKSIYALARI VA TURLARI 
Ilmiy matnlarning funksiyalari va turlari funksiyalari aqliy mehnatni tashkil qilishning muhim 
vositasi yozma fikr turlari: reja, tezis, konspekt Referat, annotasiya, taqriz, maqola, ilmiy tadqiqot 
(dissertasiya), kurs ishi, diplom ishi, o’quv loyihasi haqidagi hisobot, esse maqola va hokazo. 
Ideal holatda rejaning har bir bandini tezisga (ta’kid, qoidaga) aylantirish mumkin: 
- o’qib chiqilgan (yoki og’zaki bayon qilingan) matnni takrorlaydi, lo’nda ifodalaydi va 
xulosalaydi; 
- har doim dalillarga ega bo’ladi; 
- mazmun mohiyatini aniqlaydi; 
- materialni umumlashtirishga imkon beradi; 
- maqola, ma’ruza, dissertasiya va shu kabilarni tanqidiy tahlil etish uchun qimmatlidir. 
Tezislar turi oddiy asosiy murakab ko’pincha ko’chirmalardan iborat bo’ladi 
odatda mustaqil ifodalanadi 
o’zida ikki xil yozuvni jamlaydi 
1-sxema 
Nima uchun? bundan nima kelib chiqadi? Tezis (ta'kid, qoida)dalillar, faktlar, isbotlar xulosa 
chunki, negaki, shuning uchunki…, binobarin, shunday qilib, shuning uchun...
Kirish 
Asosiy qism 
Xulosa 
Tezis ko'p sonli dalillar
T - tezis 
D - dalillar 
O - oqibat 
Axborot, ma’ruza, maqola materiali 1-sxemaga muvofiq uch qismli tuzilma asosida tuziladi. 

---

• Ilmiy matn janri sifatidagi tezis 2-sxema bo’yicha tuziladi. Tezislarning bandlar bo’yicha 
tuzilishida fikrlar quyidagi tarzda rasmiylashtiriladi: 
1.TD 
2.TD 
3.TD 
4.O 
Dissertasiya tadqiqotidagi qoida sifatidagi tezis ta’kid sifatida ifodalanadi. 
Mistaqil ish. 
Tezisni o’z ichiga oladigan fikrning tuzilishi sxemasini ko’rib chiqing. Taklif qilingan 
mavzulardan biri bo’yicha shu sxemalardan biriga asoslanib, o’z fikringizni tuzing. 
Fikr tuzish uchun mavzular: 
• Bank xizmatlarini rivojlantirish. 
• Raqobatbardoshlikning marketing tadqiqoti. 
• Distansion ta’lim. 
• Talabalarning til madaniyati. 
• Talabalarning kasbiy tayyorgarligida jismoniy tarbiya. 
Mustaqil ish. 
Sizning ilmiy asarlar to’plami uchun tezislarni taqdim etishingiz kerak.
Siz sxemalardan qaysi birini qo’llaysiz. Nima uchun? 
3-topshiriq. Namunaga asoslanib har bir harfga bittadan texnikaga oid so‘zni keltiring. 
(Namuna iqtisodga oid):
Aa – aksioner
Bb – 
byudjet
 
Dd – delegatsiya
Ee – 
eksport

Ff – foiz
Gg – garov
Hh – hamkor
Ii – import
Jj – jamgarma
Kk –kompaniya
Ll – litsenziya
Mm –marketing
Nn – narx-navo
Oo – omonat
Pp – pul
Qq – qism
Rr – rentabellik 
Ss – ssuda 
Tt – tadbirkor
Uu – ulgurji
Vv – veksel
Xx – 
xususiy

Yy – yig‘imlar
Zz – zarar
O‘o‘ – o‘lja 
G‘g‘ – g‘azna 
Sh sh– 
shartnoma

Ch ch – chakana
Ng ng – teng