10-мавзу: Бюджет солиқ сиёсати

Чекловчи бюджет-солиқ сиёсатининг макроиқтисодиётга таъсири

• давлат харажатларини камайтириш;
• солиқларни ошириш

• Ялпи талабнинг камайиши

• Талаб инфляциясининг қисқариши

1. Бюджет –солиқ сиёсатининг моҳияти ва усуллари.

• Қисқа муддатли даврларда ушбу тадбирлар талаб инфляциясини камайтиради. Узоқ муддатли даврларда эса юқори солиқлар иқтисодиётда стагнацияга олиб келиши мумкин. Бу эса мамлакатнинг иқтисодий салоҳиятини издан чиқаради. Бунга давлат харажатларидан самарасиз фойдаланиш қўшимча туртки бўлиши мумкин.

2. Давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари.

• Қисқа муддатли даврда бюджет-солиқ сиёсати давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари самараси таъсири остида бўлади.
• ΔG ↑ → ΔE↑ (ΔE+ΔC) → ↑ΔY(ΔY=ΔC х mg)
• Яъни, давлат харажатларининг ΔG миқдорга ўсиши режалаштирган харажатларининг ΔE миқдорда ўсишига ва умумий харажатларнинг эгри чизиқ бўйича юқорига сурилишига олиб келади. Бу вазиятда ялпи ишлаб чиқариш ҳажми ΔY миқдорида ўсади.

2. Давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари.

• Харажатларни бир бирликка ўзгариши даромадларни бир бирликдан кўпроққа ўзгаришни келтириб чиқаради ва ΔY/ΔE=1/(1-b) бўлади.
• ΔY=ΔE х (1/(1-b))= ΔE х m
• Бу ерда
• b - истеъмолга мойиллик коэффициенти;
• ΔY – ялпи даромадни ўзгариши;
• ΔE – автоном харажатларни ўзгариши;
• m - автоном харажатлар мультипликатори.

2. Давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари.

• Солиққа тортиш ҳисобга олинмаганда ёпиқ иқтисодиёт учун давлат харажатлари мультипликатори ва ишлаб чиқаришнинг мувозанатли ҳажмини қуйидаги тенгламалар системасини ечиш орқали топиш мумкин:
• Y=C+I+G
• C=Сa+bY
• Бу ерда: Y=C+I+G – ёпиқ иқтисодиёт учун асосий макроиқтисодий айният;