10-маъруза: Тизимларни тавсифлашнинг методлари ва моделлари

-жамоавий фикрга қўшилишдан қолмаслик;

-кўпчилик фикри билан бориш.

Дельфи методи тўғридан-тўғри дебатлар анкета ўтказиш йўли билан пухта ишлаб чиқилган дастур билан алмаштирилади.

Экспертларнинг жавоблари умумлаштирилади ва янги қўшилган ахборот билан экспертларга ҳавола этилади. Шундан сўнг улар ўзларининг бошланғич жавобларини аниқлайдилар. Бу жараён бир неча марта такрорланади ва муқобил фикрлар мажмуасига эришгунга қадар давом этади.

Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, экспертлар баҳоларининг яинлашишига беш сўров турини ўтказишдан сўнг эришилади.

Тизимли таҳлил методикаси. Канкрет шароитда тизимли таҳлил принципларини амалга оширувчи методикалар – тизимни тадқиқот қилишни шакллантириш, муамони қўйин ва уни ечиш жараёнларига йўналтирилган.

Тизимли таҳлил методикаси. Канкрет шароитда тизимли таҳлил принципларини амалга оширувчи методикалар – тизимни тадқиқот қилишни шакллантириш, муамони қўйин ва уни ечиш жараёнларига йўналтирилган.

Агар тадқиқотчиларда тизим ҳақида етарли хабар бўлмаса ва бунинг натижасида адекват методни танлаш имкони бўлмаса тизимли таҳлил методикаси ишлаб чиқилади ва жорий этилади.

3. Тизимларни тавсифлашнинг сонли методлари

Мураккаб тизимларни яратиш ва эксплуатация қилишда кўп сонли тадқиқотларни ва ҳисобишларини бажариш талаб этилади. Бундай ишлар қуйидагилар билан билан боғлиқ:

-тизимнинг турли хусусиятларини характерловчи кўрсатгичларни баҳолаш;

-тизимнинг оптимал структурасини танлаш;

-тизим параметрларининг оптимал қийматларини танлаш.

Бундай тадқиқотларни фақат тизим фаолияти жараёнини математик тавсифлаш орқали бажариш мумкин, яъни унинг математик модели орқали амалга ошириш мумкин.

Реал тизимларнинг мураккаблиги улар учун “абсалют” адекват моделларни қуриш имконини бермайди. Математик модел баъзи соддалаштирилган жараёнларни тавсифлайди ва унда реал жараёнда мавжудбўлган асосий ҳодиса ҳисобга олинади ҳамла реал жараёнга таъсир этуви бош факторлар инобатга олинади.