10-маъруза. Тикув машиналарини таъмирлаш усуллари

Технологик жараён – ишлаб чиқариш жараёнининг бир қисми бўлиб, буюмнинг ҳолатини ўзгартиришга қаратилган ҳаракатлардан иборат.
Технология – ишлаб чиқариш жараёнларини бажариш усуллари ва воситалари туғрисидаги билимлар мажмуасидан иборат. Унинг илмий вазифаси – ишлаб чиқаришнинг энг самарали усулларини аниқлаш ва улардан фойдаланиш учун физик ва бошқа конуниятларни аниқлашдан иборат.
Машинани ташкил этувчи қисмлар деталлардир.
Детал – йиғиш ишларини бажармасдан номи ва нави жиҳатдан бир жинсли ашёдан тайёрланган буюм. Деталларга лемех, тирсакли вал, поршен бармоғи, поршен ҳалқалари, болт, гайка кабилар мисол бўла олади.
Детални тиклаш – деталнинг иш қобилиятини ва меъёр-техник ҳужжатда кўрсатилган параметрларини қайта тиклашни таъминлайдиган нуқсонларни бартараф этишга оид ишлар мажмуасидан иборат.
Йиғма қисм (бирлик) – таркибий қисмлари йиғиш ишлари жараёнида ўзаро бирлаштирилган буюмдан иборат. Йиғма қисмларга двигател, узатмалар қутиси, редукторлар ва ҳоказолар киради.
Машинанинг тузилишини ташкил этувчи қисмлар икки гуруҳга: конструктив ва ноконструктив қисмлар гуруҳига бўлинади.
Конструктив қисмлар деб қандай ашёдан тайёрланганлиги, ўлчамлари ва шаклидан қатъий назар машина таркибига кирган барча алоҳида тайёрланган деталларга айтилади. Буларга, рамалар, блоклар, валлар, шестернялар, подшипниклар, болтлар, кистирмалар, шайбалар, баклар, қувурлар, тасмалар, ғилофлар ва бошқаларни мисол қилиб кўрсатиш мумкин.
Ноконструктив қисмлар деб, машина ишлаганда унинг барча, конструктив қисмларининг ўзаро зарур алоқасини ёки нормал ишлашини таъминлайдиган элементларга айтилади. Буларга машинани йиғиш жараёни, ростлаш, бўяш, мойлаш ва машинанинг ўз вазифасини бажаришга яроқли келадиган бошқа ишлар киради.
Кўриб чиқилган элементлар машинанинг ишга яроқли бўлишини таминлайди. Машина ва ускуналарни асосий таъмирлаҳ жараёни бузуқ машиналар (агрегатлар) ни ишга яроқли ҳолатга келтиришга қаратилган ишларнинг аниқ мажмуасидан иборат.