10-Маъруза. Динамик моделлаштириш. Индувидуал моделлаштириш

---

10-Маъруза. Динамик моделлаштириш. Индувидуал моделлаштириш. 
 
1960-йилларнинг ўрталарида Массачусец технология институти (МИТ) 
саноат динамикаси деб аталадиган муаммоларни ишлаб чиқди. 1957 йилдан 
бошлаб махсус олимлар гуруҳи фаолият кўрсатиб келмоқда. Жей Вт Forrester 
таклиф этган усул қуйидагича таърифланади: "бу усул билан корхонанинг 
барча фаолияти катта CВМДА имитация қилинади. Математик модел юзлаб 
каскадли кетма-кет ечиладиган тенгламалардан иборат. Корхона, radio 
электрон каби, кирувчи сигналларни кучайтирадиган ва чиқувчи 
сигналларнинг частотасини тартибга соладиган тескари алоқа лоопларини ўз 
ичига олади. Баъзи жуда нормал шароитларда, ортиқча ёки -5% томонидан 
буюртмалар сони тасодифий ўзгариш 15% инвентаризация даражада даврий 
тебранишлар олиб келиши мумкин, ва 25% дан ортиқ ишлаб чиқариш ва 
ишчи кучи билан. 
Динамик корхонани моделлаштириш (ДКМ) - бу корхона фаолиятини 
тескари алоқа билан ахборот тизими сифатида ўрганишдир. Корхонанинг 
ташкилий тузилмаси ўзаро қандай таъсир кўрсатишини кўрсатади; 
бошқарувда ҳокимиятнинг таъсирини ва корхона муваффақиятини 
таъминлаш учун қарор ва ҳаракатларда вақт кечикишини кўрсатади. ДКМ 
шунингдек, корхона, саноат ёки минтақавий ёки миллий иқтисодиётда 
ахборот оқимлари, нақд пуллар, буюртмалар, товарлар, меҳнат ва 
ускуналарнинг ўзаро таъсирини тасвирлайди. 
ДКМлар ёрдамида бошқарувнинг функционал тармоқларини, яъни 
ишлаб чиқариш, сотиш, бухгалтерия ҳисоби, тадқиқот ва техник 
такомиллаштиришни 
ва 
инвестицияларни 
бирлаштирувчи 
ягона 
структуравий схема яратилади. Унда корхонани бошқаришнинг ташкилий 
тузилмаси ва усулларини саноат тараққиёти талабларига мос келтириш 
муаммосини ҳал этишга экспериментал ёндашув мужассамлашган. 
Динамик моделлар бошқариладиган оқимлар билан боғланган сатҳлар 
тушунчаларига асосланади (1-расм). 1-расм кейинчалик батафсил муҳокама 
қилинади тўрт муҳим элементларни кўрсатади: 

---

 
бир неча даражалари; 
 
таркибни бир даражадан иккинчи даражага кўчирадиган иплар; 
 
даражаси орасидаги оқим тезлигини тартибга солувчи функция ечимлари 
(клапанлар сифатида кўрсатилган); 
 
қарор вазифаларини даражаларга боғлайдиган ахборот алоқалари. 
1-расм.