10-ma'ruza. Bilimlarni taqdim etishning freymli modellari Reja

Misol. “Hisobot” tushunchasini ierarxik freymlar yordamida ifodalashni keltiramiz (10.5-rasm).

5. Freymlar o’rasidagi aloqalarning turlari
Freymlar orasidagi aloqalalar "Aloqa" nomli maxsus slotning qiymatlari bilan belgilanishi mumkin.
Murakkab obyektlar bir-biri bilan freymli tarmoq yordamida bog'langan bir nechta freymlar kombinatsiyasi bilan ifodalanadi. Bu holda freym boshqa freymlar so’rovlarining bajarilishini ta’minlovchi o’zi bilan bog’langan faktlar va protseduralar bilan to’ldiriladi.
Freymli modellarda namuna bo’yich izlash asosiy operatsiy hisoblanadi. Namuna barcha strukturali birliklari to’ldirimagan, faqat EHM xotirasida saqlanuvchi kerakli freymlar orasidan izlab topilgan freym ko’rinishida namoyon bo’ladi.
Bilimlarni freymlar ko’rinishida ifodalashdan ko’proq boshqarish tizimlarida foydalaniladi (10.7-jadval).
10.7-jadval. Freymlardagi aloqa(munosabat)larning turlari.

Qidiruvli	Elementlar orasida statik munosabatni belgilaydi
Shartlar asosida harakat	Ba'zi elementlar aloqalarining o’zgarishi boshqa elementlar aloqalarining o’zgarishi bilan belgilanadi
Shartlarga bog’liq bo’lmagan harakat	Qiymatlarni taqqoslash
Javobsiz harakat	Ma’lumotlarni kiritish

Munosabatlarning turlari. Freymli modellarda freymlar o’rtasida «dan iborat», «qism-butun», fazoli («dan uzoq», «ga yaqin», «orqasida», «ustida», «tagida», «yuqorida», …), vaqtli («oldin», «keyin», «bilan birvaqtda», …), atributli («xususiyatga ega», «qiymatga ega»,…), «sabab-oqibat», AKO-aloqalar, IS-A-aloqalar kabi munosabatlardan foydalaniladi.