10-ma`ruza: Adabiy ta’limda muammoli texnologiyalardan foydalanish

Savol: Muhammad Yusuf “Vatanim” she’rida

“O‘tgan kun”ing, o‘tgan kun,

O‘z boshingga yetgan kun,

Qodiriyni bergan zamon,

Qodiriyni sotgan kun,

Voh bolam, dab aytolmagan

Dudug‘imsan Vatanim³ ,– deb yozishi sabablarini asardagi voqelik orqali izohlashga intiling.

Yoki, Abdulla Qodiriyning qatag‘on qilinishi sabablarini, hamda oqlanishi dalillarini “O‘tgan kunlar” asaridan izlab toping.

Shubhasiz, bunday muammoli vaziyatlar o‘quvchini asarni yana qaytadan o‘qishga va undagi voqealarga real, hayot haqiqati asosida yondashishga undaydi. Bu tariqa darsda o‘qilgan asarlarga yangicha yondashuv tufayli o‘quvchilar birinchidan, bilimlarni tayyor holda olishday yaroqsiz amaliyotdan saqlansa, ikkincidan, asar voqealarini tahliliga yangicha tarzda yondashadi. Asar tahlili yuzasidan qo‘yilgan buday muammolarni o‘rtaga tashlanishi o‘quvchilar hal qilolmagan taqdirda ham foydali bo‘ladi. Agar o‘quvhilar muammo yechimini topishsa, ular matndagi qonuniy aloqalarni hal qilishga qodir darajada fikr yuritishga ega tarzda milliy onglari shakllanayotganligidan dalolat beradi. Bordiyu, buning aksi bo‘lib o‘quvchilar qo‘yulgan muammolarni hal qilolmagan taqdirda, masala izlanishlar jarayonida hal etiladi, o‘zlashtirish ham boshqacharoq, o‘ziga xos bo‘ladi. O‘quvchilar badiiy asar voqealarini o`zlashtirish va hayot bilan qiyoslash uchun ongli va faol ishlaydilar, ularda muammoni mustaqil tarzda yangicha yo‘llar bilan yechish istagi paydo bo`libgina qolmay, milliy ongi ham kamol topa boradi.

1 Niyozmetova R. Uzluksiz ta`lim tizimida o`zbek adabiyotini o`rganish metodikasi. Toshkent,2007yil.

2 Husanboyeva Q. “Adabiyot-ma’naviyat va mustaqil fikr shakllantirish omili”.T.,2009.,163-bet.

3 Muhammad Ysuf. Toshkrnt., 2005 yil, bet.