10 gapning tuzilishiga ko‘ra turlari. Sodda gap haqida ma’lumot



Download 78,55 Kb.
bet2/26
Sana06.02.2022
Hajmi78,55 Kb.
#433331
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   26
Bog'liq
GAPNING TUZILISHIGA KORA TURLARI

Eslab qoling. Gap tarkibida tobe bog’lanib, ma’lum so’roqqa javob bo’luvchi so’z yoki so’zlar birikmasiga gap bo’lagi deyiladi.
Gap bo’laklari vazifasini mustaqil so’zlar va gapda mustaqil so’zlar vazifasida kelgan yordamchi so’zlar bajaradi.
Har bir gap bo’lagi boshqa gap bo’laklari bilan bo’lgan grammatik munosabatiga ko’ra belgilanadi, ya’ni har bir gap bo’lagi o’zi munosabatga kirishgan so’z bilan ma’lum sintaktik aloqada bo’ladi. Masalan, Dildora kechagi uchrashuv haqida zavqlanib gapirdi gapida quyidagi gap bo’laklari mavjud: Dildora (kim?) – ega, kechagi (qaysi?) – aniqlovchi, uchrashuv haqida (nima haqida) – to’ldiruvchi, zavqlanib (qay tarzda?) – hol, gapirdi (nimaqildi?) – kesim. So’zlar quyidagicha sintaktik aloqaga kirishgan:
1) Dildora gapirdi; 2) zavqlanib gapirdi; 3) uchrashuv haqida gapirdi; 4) kechagi uchrashuv.
Gap bo’laklari 5 ta: kesim, ega, to’ldiruvchi, aniqlovchi, hol. Kesim gapning asosini tashkil qiluvchi markazdir. Ega kesimga ergashib,kesimda ifodalangan ish-harakatning bajaruvchisini ko’rsatadi.
To’ldiruvchi,aniqlovchi,hol bo’laklari ega va kesimga ergashib kelib,ularni to’ldiradi,aniqlaydi yoki izohlaydi.Shuning uchun ular gapning ikkinchi darajali bo’laklari deyiladi.
Juda muhim. Gapni gap qilib shakllanishida muhim bo’lgan, uning mazmuniy va grammatik markazi hisoblanuvchi bo’lak – kesim. Shuning uchun u gapning eng muhim bo’lagi,bosh bo’lak sanaladi. Gapda faqat kesim boshqa bo’laklarga nisbatlanmagan holda aniqlanadi,chunki uning kesim ekanligini kesimlik shakllari ko’rsatib turadi. Qolgan bo’laklar kesimga nisbatan aniqlanadi.

Download 78,55 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   26




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish