10-bob. Narx siyosati

 
Bob bo‘yicha xulosalar 
Narx deb - tovarning qiymatiga aytiladi. Mehnat sarfi, bozor uchun ishlab 
chiqarilgan va iste’mol qobiliyatini qondirish holatiga ega bo‘lganda tovar bo‘la 
oladi. Tovarning qiymati tovarga sarf etilgan jonli mehnat qiymati bilan ko‘proq 
namoyon bo‘ladi. Tovarga qo‘yiladigan narx unga ketadigan barcha xarajatlarni 
o‘zida aks ettiradi. Narx siyosati marketingga kirib borishda eng asosiy instrument 
bo‘lib hisoblanadi hamda marketingning asosiy prinsiplaridan biri bo‘lib qoladi. 
Bozorda narx uchta guruh omil natijasida shakllanadi: 
1. Talab (bozorda o‘xshash tovarlar mavjudligi va ularga bo‘lgan narxlar, 
bozorga kirish, xaridorlar daromadlari, talablar) 
2. Xarajat (ishlab chiqarish xarajatlari, marketing xarajatlari, foyda). 
3. Raqobat omillari (tarmoqdagi firmalar soni, aynan o‘xshash import 
tovarlari, raqobatchilar tovarlariga bo‘lgan narxni bilish). 
Asosiy narxni belgilash uslubi quyidigilardan iborat: 

---

221 
- narxlashtirish masalasi qo‘yiladi; 
- talabi aniqlanadi; 
- xarajatlari baholanadi; 
- raqobatchilar va narx tahlil qilinadi; 
- narxlashtirish uslubi tanlanadi; 
- oxirgi natijaviy narx o‘rnatiladi. 
Narx belgilashning qiyinligi, muayyan darajada mahsulotning yangiligi 
darajasiga ham bog‘liq , bu daraja esa uchga bo‘linadi: 
- eng yangi mahsulot
- texnikaviy ilg‘or mahsulot 
- original bo‘lmagan (yangi taqlidiy) va o‘rinbosar mahsulotlar. 
 
Nazorat va mulohaza uchun savollar 
1. Narx deganda nimani tushunasiz? 
2. Narxga ta’sir etuvchi omillar nimalardan iborat? 
3. Narxlashtirishni maqsadlari nimalardan iborat? 
4. YUqori narx strategiyasi qanday o‘rnatiladi? 
5. Past narx strategiyasi deganda nimani tushunasiz? 
6. Tovarni hayotiylik sikli davomida mahsulot narxi qanday o‘rnatiladi? 
7. Narx qanday o‘rnatiladi? 
8. Narxni belgilash omillari nimalardan iborat? 
9. Narxni qanday funksiyalari mavjud? 
10. Narxni qanday turlarini bilasiz?