10 –amaliy mashg`ulot o`simliklarning hayotiy shakllarini o`rganish

Polikarplar uchun har yili yer ustki tik usuvchi novdalarining vegetatsiya davri 

oxiriga  borib  qurib  qolishi  xarakterli  xususiyatlaridandir.  Ular  ham  yer  ustki 

organlarining tuzilishiga ko`ra bir necha hayot formalariga bo`linadi. 

Monokarplar ko`pincha qurgoqchil rayonlarda keng tarqalgan bo`lib, ko`p yillik 

(ferula),  ikki  yillik(astradoshlar,karamdoshlarning  ba’zi  vakillari)hamda  bir 

yilliklari 

farq 

qilinadi. 

Bir 

yilliklar 

ichidan xam vegetatsiya davri uzots davom etuvchi (jag`-jag`, butakuz) va efemer 

gruppasi ajratilladi. 

O`zbekiston sharoitida yaltirbosh, arpag`on, otashak,chitir va boshqa efemerlar 

uchraydi. Ko`p yillik polikarplar orasida ham jazirama issiq vaqtida tinim holatini 

utkazuvchi, usishni esa yozning boshida tugallaydigan efemeroidlar keng tarqalgan, 

ularga piyozboshli polikarplar deb ataluvchi lola, rang, qo`ng`irbosh, boychechak, 

yovvoyi  piyoz  kabilar  kiradi.Bulardan  tashqari  O`rta  Osiyo  sharoitida  liana  va 

yostuqsimon o`simliklar ham uchraydi.  Lianalarning  poyasi nozik, uzun bo`lib, 

ular  boshqa  o`simliklarga  ilashgan  yoki  uralgan  holda  o`sadi  (tok,  plyushch, 

ilonchirmoviq, pechak va boshqalar). 

Yostiqsimon  o`simliklar  o`ziga  xos  o`sish  va  shoxlanish  xususiyatiga  ega 

bo`lib,  sharsimon  yoki  yostitssimon  haklni  oladi.  Bular  cho`l  va  yaylov  sharoiti 

uchun xosdir (akontolimonlar, sertuk astragal, yexidnasimon esparset, bo`ritikan va 

boshqalar).