10 –amaliy mashg`ulot o`simliklarning hayotiy shakllarini o`rganish

---

10 –AMALIY MASHG`ULOT 

O`SIMLIKLARNING HAYOTIY SHAKLLARINI O`RGANISH. 

 

                   Ishdan maqsad: O`simliklarning hayotiy shakllarini o`rganish. 

Kerakli  asbob  va  materiallar:  o`simliklar  gerbariysi  namunalari,  tablitsa, 

kompyuter multimediasi, slaydlar. 

Nazariy ma’lumot: O`simliklarda uzoq tarixiy rivojlanish jarayonida ular yashab 

turgan muhitga mos ravishda har xil morfologik va biologik moslanish xususiyatlari 

kelib chiqqan. Bunda o`simliklarning moslanish xususiyatlari ularda ma’lum tasqi 

qiyofani ham vujudga keltirgai. Demak har bir o`simlik ma’lum ekologo-biologik 

xususiyatlarga,  shaklga  va  o`lchamga  yoki  E.  M.  Lavrenko  ta`rifiga  ko`ra 

ekobiomorfga ega. 

I.G. Serebryakov (1962) o`simliklarning hayot formasi deganda ma’lum tashqi 

muhit  sharoitida  o`simliklar  gruppasining  o`sishi  va  rivojlanishi  natijasida  kelib 

chiqadigan umumiy ko`rinish (qiyofasi, gabitusi)ni tushunadi. Ana shunday qiyofa 

ayni  tuproq,  iqlim  va  senotik  sharoitlarga  moslanish  ifodasi  sifatida  tarixan  kelib 

chiqqandir. 

O`simliklarning  hayot  formasiga  doyr  turli  klassifikatsiya  va  sxemalar  mavjud 

bo`lib, shulardan daniyalik botanik K. Raunkier tomonidan taklif silingan sistema 

o`simliklarda yangilannb turadigan organlarining, ayniqsa kurtakning joylanishiga 

va  ularni  qishning  noqulay  sharoitidan  saqlanishiga  yoki  qurg`oqchilikdan 

ximoyalanishiga  asoslanadi.  Ana  shu  belgilarga  asosan  yer  yuzidagi  barcha  gulli 

o`simliklarning xayot formalari ettita tipga bo`lib o`rganiladi. 

1.