1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

Сувда яшайдиган организмлар гидробионтлар деб айтилади 
ва 
улар ўзларидаги экологик мосланишлар ѐрдамида сувнинг барча қаватларини 
эгаллаб олганлар. 
3. 
Атмосфера 
– ер шарини ўраб олган ҳаво қатламидан иборат бўлиб, 
унинг оғирлиги ер оғирлигининг миллиондан бир бўлагига тенг. Бошқача 
қилиб айтганда, атмосфера ҳавосининг умумий массаси 5000 триллион 
тоннадан кўпроқ бўлиб, у ер юзасининг 1 см2 га 1,32 кг дан тўғри келади. 
Ана шу миқдордаги ҳавонинг тенг ярми 6 км баландликкача бўлган қаватда 
жойлашган. Қолган ярмининг 99% 30 км баландликгача бўлган қаватда, 1% эса 
унинг 30-3000 км оралиғидаги баландликгача бўлган қаватларда жойлашган. 
Бу баландлик атмосферанинг юқори чегараси бўлиб, бу ерда атмосфера 
ҳавосининг зичлиги сайѐралараро бўшлиқ ҳавосининг зичлигига тенглашади. 
Ердан баландга кўтарилган сари ҳавонинг сийраклашаѐтганини барча 
организмлар, шунингдек инсон организми ҳам босим пасайишидан яққол 
сезади. Ҳаво заррачаларининг зич жойлашган қатлами тропосфера бўлиб, у 
биосфера таркибига киради. 
Шундай қилиб, биосфера тирик ва тирик бўлмаган таркибий қисмлардан 
иборат мураккаб экотизим бўлиб, у иерархик (ўзаро тобеълик) тартибда 
жойлашган индивид, популяция, биоценоз ва биогеоценозлардан ташкил 
топган. Бу экотизимда барча организмлар бир-бирлари билан ва айни 
вақтда абиотик муҳит омиллари билан ўзаро таъсирда бўладилар. Органик ва 
ноорганик дунѐдаги бундай боғланишлар биосферани азалдан ўзгартириб 
келмоқда. Бу ўзгаришлар давомида атмосферанинг пастки қатламида эркин
кислород, юқорироғида эса озон газлари пайдо бўлди, организмлар 
томонидан сув ва ҳаводан олинган углерод оксиди тошкўмир ва оҳактош 
ҳолида қазилмаларда тўпланди. 
Ҳозирги кунда биосферанинг ўзгариши қудратли кучлар таъсирида янада 
тезлашган. Бу қудратли куч инсон омили бўлиб, инсоннинг ўзгартирувчи 

---