1. Yangi ochilgan viruslar Mega virusi tuzilishi Mega virusi uning xususiyatlari

Viruslarni fizik va kimyoviy usullarda tozzalash
Reja:

3. 
   Virusga fizik va kimyoviy ta`rifi
   
4. 
   Viruslarni fizik va kimyoviy usullarda tozzalash
   

Ular qondagi samarali miqdorini saqlanish davomiyligi bilan ham farq qiladi. Shunday qilib, I avlod vakillarini to‘qimalardagi saqlanish vaqti 3—4 s (sutkasiga 6 marta yuboriladi). II avlod vakillariniki 6—8 s (ularni 3 marta beriladi), III avlod vakillariniki 12—14 soat (1—2 marta) va nihoyat IV avlod vakillariniki 8—12 soat 2—3 marta yuboriladi. Faqat sefalotin (30%) va sefotaksim (40%) jigar va buyraklarda qisman faol metabolitlar hosil qilib, deatsetillanadi. I avlod vakillari kanalchalar sekretsiyasi yordamida chiqarilgani sababli ular birmuncha nefrotoksik hisoblanadi. II va IV avlod dbrylari koptokchalar filtratsiyasi yordamida chiqariladi. IV avlod vakillarining organizmdan chiqishida jigar ham ma’lum darajada o‘rin tutadi. III avlod dorilari jigar va buyraklar orqali chiqadi. Shu sababli buyrak yetishmovchiligi bor bemorlarda ular miqdorini korreksiya qilish shart emas, faqat og‘ir buyrak yetishmovchiliklarida (S1kr<30 ml/daqiqa) bo‘lganda IV avlod dorilari miqdorini kamaytirish kerak bo‘ladi.
Sefalosporinlarving boshqa guruhdagi dorilar bilan o‘zaro ta’siri. I avlod sefalosporinlari nefrotoksik dorilar (polimiksinlar, amfoteritsin V, furosemid, etakrin kislotasi, indometatsinlar) bilan birga tavsiya etiladi.
Sefalosporinlao va aminoglikozidlarni bitta shpritsda yuborib bo‘lmaydi, o‘zaro kimyoviy ta’sir natijasida faolsiz metabolitlar hosil bo‘ladi. Eufil Lin va sefalosporinlar birga berilganda cho‘kmaga tushadi.
Salbiy ta’sirlari. I avlod sefalosporinlarining terapevtik ta’sir doirasi katta, xavfi kam, shu sababli poliklinika sharoitida ishlatiladi. II, ayniqsa III va IV avlod sefalosporinlarni miqdorlash chegaralangan bo‘ladi.
1) teridagi toshmalar, tana haroratining ko‘tarilishi, eozinofiliya ko‘rinishidagi allergik reaksiyalar 18% bemorlarda uchraydi. Qesishma allergiya xavfi ham bor.
2) parenteral (mushakka yuborilganda og‘riq bo‘ladi, novokainda eritib yuborish kerak), venaga yuborilganda flebitlar kelib chiqadi, shu sababli dorini sekin, yaxshisi tomchilab yuborish kerak. Ichishga berilganda ko‘ngil aynishi, qayt qilish, oshqozon sohasida og‘riq, ich ketish ko‘rinishidagi dispeptik belgilar kuzatilishi mumkin.
3) nefrotoksik ta’siri I avlod dorilaridan sefaloridin va sefalotin ishlatilganda uchr.aydi (bu dorilar kanalchalar reabsorbsiyasi ishtirokida ajratiladi). Bunda monooksigenaza tizilmasi ta’siri ostida proksimal kanalchalar epiteliysini buzuvchi epoksidlar hosil bo‘ladi.
4) nistagm, nerv o‘tkazuvchanligining buzilishi, gallyutsinatsiya, talvasa tutish kabi neyrotoksik simptomlar uchrashi mumkin (gammaoksimoy kislotasi bilan sefalosporinlar orasidagi mos kelmaslik natijasida) va trombotsitopeniya, neytropeniya, koagulopatiyalar ro‘y beradi, bu dorilarning to‘planib qolishidan bo‘ladi. Qon oqishi sefalosporinlarning Kvitamini siklida qatnashuvchi epoksidreduktazalarning II va III avlod sefalosporinlari falajlashi natijasida kelib chiqadi.

5) gepatotoksik ta’siri. ALT, ACT, 1PF fermentlari va bilirubinning qonda ko‘payishi (ayniqsa 1 yoshgacha bo‘lgan bolalarda), sariqlik bilan namoyon bo‘lishi mumkin.

6) antabusga o‘xshash ta’siri. Atsetilaldegidni parchalovchi degidrogenaza faolligini buzadi. Shu sababli sefalosporinlar qabul qilinayotganda spirtli ichimliklar ichish mumkin emas.
7) sefalosporinlar ichishga berilganda disbakterioz kuzatilishi mumkin.
Ishlatilishi
1. Nafas yo‘llari kasalliklari (pnevmoniya, o‘pka
214
abseslari, plevritlar), jumladan benzilpenitsillinlarga chidamli stafilokokklar keltirib chiqargan kasalliklar.
2. Meningokokklar, pnevmokokklar, gemofil tayoqchalar, Vguruhi streptokokklari chaqirgan meningitlar. Gematoensefal to‘siqdan yaxshi o‘tadigan III avlod sefalosporinlari ishlatiladi.
3. Chaqaloqni intensiv davolashda enterokokklar va listeriylarga ta’sir doirasini kengaytirish maqsadida aminopenitsillinlar bilan birgalikda ishlatiladi.
4. Suyaklar, bo‘g‘imlar, teri va yumshoq to‘qimalar yuqumli kasalliklari. III va IV avlod (to‘qimalarga yaxshi kiruvchi) sefalosporinlari tavsiya etiladi.
5. Ichak tayoqchalari, klebsiyella, protey, streptokokk va boshqa mikroblar chaqirgan siydik yo‘llari kasalliklarida II va III avlod vakillari, chunki bu avlod dorilari siydik bilan o‘zgarmagan holda yaxshi ajralib chiqadi.
6. Kasalxona infeksiyasini davolash uchun qo‘zg‘atuvchisi aniq bo‘lmagan septitsemiyalar va tana haroratining
ko‘tarilishi. Bu vaziyatlarda tanlov dori IV avlod sefalosporinlari hisoblanadi.
Karbapenemlar. 2 guruhga bo‘linadi. I avlod dorilariga (imipenem, tiyenam, primaksin). II avlod dorilariga meropenem (meronem). Tiyenam va primaksinlar (imipenem va silastatinni 1:1 nisbatdagi) aralashmasi. Silastatin imipenemni buyraklarda buzadigan 1degidrogenaza fermentini falajlaydi. Meropenem esa bu ferment ta’sirida buzilmaydi.
Farmakodinamikasi. Karbapenemlar mikrob hujayrasining bo‘linish (mitoz) davrida buzadigan betalaktam dorilardir. Bularning boshqa guruxdagi dorilardan farqi quyidagilar. Bular boshqa guruh betalaktam dorilariga nisbatan mikrob hujayrasiga yaxshi kiradi. Karbapenemlar, penitsillinlar, sefalosporinlar, monobaktamlar, tetrasiklinlar, levomitsetin singari faqat Fporin membrana oqsillarini emas, balki maxsus (spetsifik) D2oqsillarni ham bog‘laydi, chunki bularning molekulalari maydaroq. Ular penitsillinlarni bog‘lovchi oqsillar turlariga juda yaqin. Ba’zi bir mikrob shtammlari (enterokokklar, pnevmokokklar) ishlab chiqaradigan 2raqamli penitsillin bog‘lovchi oqsillarni ham bog‘lab oladi. Yuqorida keltirilgan karbapenemlar ta’sir mexanizmining o‘ziga xosligi ular ta’sir doirasining kengligiga mosdir. Bular bakteriotsid ta’sir qiladi,
Karbapenemlarning o‘ziga xos tomonlaridan biri ularning doridan keyin 7—10 soat davom etadigan samarasi bo‘lib, bu davrda mikroorganizm ko‘paya olmaydi, makroorganizm esa mikrobga qarshi himoya kuchini safarbar qilib infeksiyani yengadi. Boshqa betalaktam antibiotiklardan farhli o‘laroq, karbapenemlarning «doridan keyingi samarasi» gram (+) va (—) bakteriyalarga qaratilgan. Yana bir farqi, karbapenemlarning gram (—) bakteriyalarni endtoksin ishlash va chiqarish qobiliyatini to‘xtatishi bo‘lib, bu o‘z navbatida turli og‘ir gemodinamik buzshshshlarga olib kelmaydi.
Viruslar bioximyasi.
Reja:

1. 
   Viruslar bioximyasini ahamiyati.
   
2. 
   Viruslar bioximyasi xo`jaligdagi ahamiyati
   

Hammasi mushakka va venaga yuboriladi. Ularning ta’sir doirasi I, II va III avlod sefalosporinlardan keng (3rasm). Gram (+) va gram (—) bakteriyalarga bir xil samarali ta’sir qiladi. IV avlod sefalosporinlari ko‘p dorilarga o‘rganib qolgan mikroblarga ta’sir qiladi. Mikrob devoridagi penitsillin bog‘lovchi oqsillarga juda o‘xshashligi sababli ular bilan birikib, zardob oldi periplazmatik bo‘shliqda yuqori miqdor hosil qiladi. Ular bakteroidlarga ta’sir qilmaydi, shu sababli ta’sir doirasini kengaytirish uchun ularni karboksi va ureidopenitsillinlar va metronidazol bilan birga qo‘shib ishlatish mumkin. Psevdomonadlarga ta’sirini kuchaytirish uchun ularni aminoglikozidlar, karboksi va ureidopenitsillinlar bilan qo‘shib ishlatiladi.

Farmakokinetikasi. Ichishga beriladigan sefalosporinlarning biologik o‘zlashtirishi 50% dan 90% gacha boradi va ovqat qabuliga bog‘liq emas. Biroq, ular qon oqsili bilan bog‘lanish darajasi bo‘yicha birbiridan farq qiladi. Masalan, sefotaksim va seftriokson (III avlod sefalosporinlari) sefotaksim qon oqsili bilan 20—40% ga bog‘lansa, seftriakson — 80—95% ga bog‘lanadi. Avlod ichidagi dorilarining tarqalish hajmi ham katta farq qiladi. Umuman olganda III avlod sefalosporinlari IV avlod, ayniqsa II avlod vakillariga nisbatan to‘qimalarga (masalan, suyak va gematoensefalik to‘siqlardan) yaxshi o‘tadi.
Ular qondagi samarali miqdorini saqlanish davomiyligi bilan ham farq qiladi. Shunday qilib, I avlod vakillarini to‘qimalardagi saqlanish vaqti 3—4 s (sutkasiga 6 marta yuboriladi). II avlod vakillariniki 6—8 s (ularni 3 marta beriladi), III avlod vakillariniki 12—14 soat (1—2 marta) va nihoyat IV avlod vakillariniki 8—12 soat 2—3 marta yuboriladi. Faqat sefalotin (30%) va sefotaksim (40%) jigar va buyraklarda qisman faol metabolitlar hosil qilib, deatsetillanadi. I avlod vakillari kanalchalar sekretsiyasi yordamida chiqarilgani sababli ular birmuncha nefrotoksik hisoblanadi. II va IV avlod dbrylari koptokchalar filtratsiyasi yordamida chiqariladi. IV avlod vakillarining organizmdan chiqishida jigar ham ma’lum darajada o‘rin tutadi. III avlod dorilari jigar va buyraklar orqali chiqadi. Shu sababli buyrak yetishmovchiligi bor bemorlarda ular miqdorini korreksiya qilish shart emas, faqat og‘ir buyrak yetishmovchiliklarida (S1kr<30 ml/daqiqa) bo‘lganda IV avlod dorilari miqdorini kamaytirish kerak bo‘ladi.
Sefalosporinlarving boshqa guruhdagi dorilar bilan o‘zaro ta’siri. I avlod sefalosporinlari nefrotoksik dorilar (polimiksinlar, amfoteritsin V, furosemid, etakrin kislotasi, indometatsinlar) bilan birga tavsiya etiladi.
Sefalosporinlao va aminoglikozidlarni bitta shpritsda yuborib bo‘lmaydi, o‘zaro kimyoviy ta’sir natijasida faolsiz metabolitlar hosil bo‘ladi. Eufil Lin va sefalosporinlar birga berilganda cho‘kmaga tushadi.
Salbiy ta’sirlari. I avlod sefalosporinlarining terapevtik ta’sir doirasi katta, xavfi kam, shu sababli poliklinika sharoitida ishlatiladi. II, ayniqsa III va IV avlod sefalosporinlarni miqdorlash chegaralangan bo‘ladi.
1) teridagi toshmalar, tana haroratining ko‘tarilishi, eozinofiliya ko‘rinishidagi allergik reaksiyalar 18% bemorlarda uchraydi. Qesishma allergiya xavfi ham bor.
2) parenteral (mushakka yuborilganda og‘riq bo‘ladi, novokainda eritib yuborish kerak), venaga yuborilganda flebitlar kelib chiqadi, shu sababli dorini sekin, yaxshisi tomchilab yuborish kerak. Ichishga berilganda ko‘ngil aynishi, qayt qilish, oshqozon sohasida og‘riq, ich ketish ko‘rinishidagi dispeptik belgilar kuzatilishi mumkin.
3) nefrotoksik ta’siri I avlod dorilaridan sefaloridin va sefalotin ishlatilganda uchr.aydi (bu dorilar kanalchalar reabsorbsiyasi ishtirokida ajratiladi). Bunda monooksigenaza tizilmasi ta’siri ostida proksimal kanalchalar epiteliysini buzuvchi epoksidlar hosil bo‘ladi.
4) nistagm, nerv o‘tkazuvchanligining buzilishi, gallyutsinatsiya, talvasa tutish kabi neyrotoksik simptomlar uchrashi mumkin (gammaoksimoy kislotasi bilan sefalosporinlar orasidagi mos kelmaslik natijasida) va trombotsitopeniya, neytropeniya, koagulopatiyalar ro‘y beradi, bu dorilarning to‘planib qolishidan bo‘ladi. Qon oqishi sefalosporinlarning Kvitamini siklida qatnashuvchi epoksidreduktazalarning II va III avlod sefalosporinlari falajlashi natijasida kelib chiqadi.
5) gepatotoksik ta’siri. ALT, ACT, 1PF fermentlari va bilirubinning qonda ko‘payishi (ayniqsa 1 yoshgacha bo‘lgan bolalarda), sariqlik bilan namoyon bo‘lishi mumkin.
6) antabusga o‘xshash ta’siri. Atsetilaldegidni parchalovchi degidrogenaza faolligini buzadi. Shu sababli sefalosporinlar qabul qilinayotganda spirtli ichimliklar ichish mumkin emas.
7) sefalosporinlar ichishga berilganda disbakterioz kuzatilishi mumkin.
Ishlatilishi
1. Nafas yo‘llari kasalliklari (pnevmoniya, o‘pka
214
abseslari, plevritlar), jumladan benzilpenitsillinlarga chidamli stafilokokklar keltirib chiqargan kasalliklar.

3. 
   Meningokokklar, pnevmokokklar, gemofil tayoqchalar, Vguruhi streptokokklari chaqirgan meningitlar. Gematoensefal to‘siqdan yaxshi o‘tadigan III avlod sefalosporinlari ishlatiladi.