|
Viruslarga qarshi kurash choralarini tahlil qilish.
Reja:
1.Viruslarga qarshi vaksinalar.
2.Viruslarga qarshi kurashish choralari.
Antibiotiklar mikroorganizmlar, o‘simliklar yoki hayvon mahsulotlaridan olinadigan mikroblarga qarshi ta’sir qilish xususiyati bo‘lgan biologik faol moddalardir. Dori preparatlari sifatida yarimsintez yoki ularning sintetik (o‘xshashlari) turlari ham ishlatiladi.
Penitsillinlar: quyidagi guruh penitsillinlari (tabiiy penitsillinlar, izoksazol penitsillinlar, amidinopenitsillinlar, aminopenitsillinlar, karboksipenitsillinlar, ureidopenitsillinlar) farqlanadi.
Farmakodinamika
si. Yuqorida sanab o‘tilgan guruhdagi penitsillinlar farmakodinamikasi jihatdan bir xil. Ular hujayra devori orasida peptidlararo ko‘prik hosil bo‘lishini nazorat (kataliz) qiluvchi transpeptidaza fermentlarni falajlab, mikrob hujayrasining ko‘payishi mitoz davrida mikrob devori hosil qilishini buzadi. bundan tashqari, ular mikroblarni makroorganizm bilan bog‘laydigan ipchalarni o‘rab oluvchi oqsil adgezinlar hosil bo‘lishini buzadi. Mikrob makroorganizm bilan bog‘langan holdagina ko‘payishi mumkin. Ular bakteritsid ta’sir qiladi.
Yuqorida sanab o‘tilgan penitsillin guruhlari o‘z ta’sir doirasi va farmakokinetik xaarakteristikasi bilan birbiridan farq qiladi. Tabiiy peitidlar ta’sir doirasi grammanfiy stafilokokklar (betalaktamaza ishlab chikarmaydigan mikroblar), streptokokk, pnevmokokklar, neysserlar, klostridiylar, korinebakteriyalar, kuydirgi batsillalari, spiroxetalarga ta’sir qiladi.
Izoksazolpenitsillinlar sanab o‘tilgan mikroblardan tashqari, gram ()) stafilokokklarga xam ta’sir qiladi, amidinopenitsillinlar — esherixiyalar, shigellalar, salmonellalar, klebsiyella, gram (±) proteylarga tarqaladi;
Karboksipenitsillin va ureidopenitsillinlar yuqoridagi guruhlar ta’sir doirasidagi mikroblardan tashqari, psevdomonad va bakterioidlarga ham tarqaladi.
Aminopenitsillinlar ta’sir doirasi: gram (—) stafilokokklar, streptokokk, pnevmokokk, neysserlar, klostridiylar, korinebakteriyalar, kuydirgi batsillalari, spiroxetalar, esherixiylar, shigellalar; salmonella, klebsiyella va gram (±) iroteylarga tarqaladi (3rasm).
Tabiiy penitsillinlar (benzilpenitsillinlar, bitsillinlar, fenoksimetilpenitsillin) kiradi. Tabiiy penitsillinlar — tor doiradagi antibiotiklar. Ular gram ( + ) bakteriyalar va kokklarga juda kam miqdorlarda: qon plazmasidagi eng kichik miqdori (PQM <0,OX—O.OOX mkg/ml) ta’sir qiladi, bu ko‘rsatkich boshqa guruhdagi penitsillinlarga qaraganda ancha yuqori hisoblanadi.
Farmakokinetikasi. Benzilpenitsillinning natriyli tuzini (Gpenitsillin) mushakka, venaga, endolyumbal va turli bo‘shliqlarga yuborish mumkin. Benzilpenitsillinning kaliy va novokain tuzlari faqat mushakka yuboriladi. Mushakka yuborilganda o‘rtacha qon plazmasida samarali miqdori 15 daqiqa (novokainli tuzi yuborilganDa 30—40 daqiqada) kuzatiladi.
Yuborilgan miqdorning 40—60% plazma oqsillari bilan bog‘lanadi, qolgan 50% sof holda bo‘ladi, shu sababli penitsillinlar tez yordam dori vositasi qatoriga kiradi. Dori qondan shilliq pardalar, o‘pka, buy
Betalaktamaza ishlab chiqaruvchi — stafilokokklar .(+). ** Betalaktamaza ishlab chiqarmaydigan — stafilokokklar (—). Proteylar, — ipdol ishlamaydigan (—) va indol ishlaydiDigan (+).
Yurak, miokard, ichak devorlariga, plevra va sinovial bo‘shliqlarga yaxshi o‘tadi va uning qondagi miqdorining 25—50% atrofida to‘planadi. Orqa miya pardasidan kam o‘tganligi sababli uning miya suyuqligidagi miqdori qon plazmasidagi miqdorining 10% ini tashkil qiladi. Qondagi terapevtik (samaraln) miqdori 3—4 soat davomida saqlanadi. Shu sababli uni 1 haftalik bolalarga — 2 marta, 1 oylikkacha bolalarga — 3—4 marta (bu yeshdagi bolalar buyragining anatomofiziologik xususiyatlariga ko‘ra) yuboriladi. Benzilpenitsilliilar siydikning kislotali muhitnda o‘z ta’sirchanligini saqlaydi.
Bitsillinlar — uzoq (dyurant) ta’sir qiluvchi bezilpenitsillin dorilari. Bitsillin1 (Gbenzatinpenitsillin) — benzilpenitsillinning dibenziletilendiaminli tuzi. Faqat mushakka 1 haftada bir marta yuboriladi.
Bitsillin3 — benzilpenitsillin natriyning novokainli tuzlari va bitsillin—1 ning teng miqdoridagi (100000 TB) yig‘indisi. Faqat mushakka 1 haftada bir marta yuboriladi.
Bitsillin5 — benzshshenitsillinning novokainli tuzi va bitsillin1 ning 1:4 nisbatdagi yig‘indisi. Mushakka 2 haftada bir marta yuboriladi. Yuqorida nomi keltirilgan penitsillinlar oshqozon shirasi tarkibidagi xlorid kislota ta’sirida va ichakdagi betalaktamaza fermenti ta’sirida buzilishi sababli ichishga berilmaydi.
Betalaktamaza (o‘z tarkibida betalaktam halqa saqlovchi penitsillinlar hamda sefalosporinlar, karbapenem va monobaktrimlar) betalaktam xalqasini buzuvchi r—laktamaza fermenti ta’sirida parchalanadi. Shu sababli bu antibiotiklar guruhi betalaktam antibiotiklari deb nomlangan.
Fenokisimetilpenitsillin (penitsillin—V) tabiiy penitsillinlardan kislotaga chidamligi bilan farqlanadi. Uning biologik o‘zlashtirilishi 30—60% ni tashkil qiladi. Uning qon plazmasi oqsillari bilan bog‘lanish darajasi 80% ga yaqin, faqat 20% sof holda qoladi. Shu sababli uni kam ishlatiladi.
Izoksazolpenitsillinlar (bularga oksatsillin, kloksatsillin, flukloksatsillin)lar kiradi. Bu guruhdagi dorilarni stafilokokklarga qarshi penitsillinlar deb ham yuritiladi. Yuqorida ko‘rib chiqilgan betalaktam penitsillinlar singari, bular ham metitsillinga chidamli stafilokokklarga ta’sir qilmaydi. Ularning ta’sir doirasi tabiiy penitsillinlarga o‘xshaydi, ulardan farqli o‘laroq, bular betalaktamaza ishlab chiqaruvchi stafilokokklarga ko‘proq ta’sir qiladi.
Tabiiy penitsillinlardan o‘zining quyidagi farmakokinetik ko‘rsatkichlari bilan farqlanadi:
1) ularni venaga, mushakka, ovqatdan 1 —1,5 coax oldin ichishga ham berish mumkin. Kislotaga chidamsiz, shunyang uchun ularny Yuqbrida ko‘rsatilg‘an §aq*La> da ishlatish lozim va shu sababli ularning biologik o‘zlashtirilishi keng diapazonda (30—50%) bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
