|
HERPESVIRIDAE OILASI OILASI VAKILLARININGBIOLOGIYASI.
Reja:
Virus zarrachasining yig'ilishi hujayraning sitoplazmasida sodir bo'ladi va bu har bir bosqichni yanada chuqurroq anglash uchun izlanayotgan murakkab jarayon. Ushbu virus katta va murakkab bo'lganligini hisobga olsak, replikatsiya xujayra viruslari tarqalguncha o'lguncha taxminan 12 soat davom etadi.
Ikki simli virus uchun poxvirusning ko'payishi odatiy emas DNK genom, chunki u sitoplazmada uchraydi,[7] garchi bu boshqa yirik DNK viruslariga xos bo'lsa ham.[8] Poxvirus genom transkripsiyasi uchun o'z texnikasini, DNKga bog'liq bo'lgan RNK polimerazasini,[9] bu sitoplazmada replikatsiyani mumkin qiladi. Ko'pgina DNK viruslarining ko'pchiligida xujayraning DNKga bog'liq bo'lgan RNK polimerazasi transkripsiyasini amalga oshirishni talab qiladi. Ushbu mezbon polimerazalar yadrova shuning uchun ko'p sonli DNK viruslari xujayraning yadrosi ichida infektsiya siklining bir qismini bajaradi.
Evolyutsiya
Poksviruslarning ajdodi noma'lum, ammo tizimli tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, u adenovirus yoki ham poxviruslar, ham adenoviruslar bilan bog'liq tur bo'lishi mumkin.[10]
Genomni tashkil etish va DNKni replikatsiya qilish mexanizmiga asoslanib, Rudiviruslar o'rtasida filogenetik munosabatlar mavjud bo'lishi mumkin (Rudiviridae) va yirik eukaryal DNK viruslari: Afrika cho'chqa isitmasi virusi (Asfarviridae), Xlorella viruslari (Fitodnaviridae) va poxviruslar (Poxviridae).[11]
Ushbu genomlarning mutatsion darajasi 0,9-1,2 x 10 ga teng deb taxmin qilingan−6 har yili saytga almashtirish.[12] Ikkinchi taxminlarga ko'ra, bu ko'rsatkich 0,5-7 × 10 ga teng−6 yiliga har bir sayt uchun nukleotid o'rnini bosish.[13] Uchinchi taxmin 4-6 × 10 darajani tashkil etadi−6.[14]
Umurtqali hayvonlarni yuqtirgan, mavjud bo'lgan poxviruslarning so'nggi umumiy ajdodi mavjud edi 0.5 million yil oldin. Avipoxvirus turi ajdoddan 249 ± 69 ming yil oldin ajralib chiqqan. Orthopoxvirus turining ajdodi boshqa to'qnashuvlardan ajralib turardi 0.3 million yil oldin.
Ular oqsil po'stlog'iga (kapsid) o'ralgan DNKning ikki zanjiridan iborat bo'lib, atrofida notekis taqsimlangan sharsimon material mavjud. Barcha strukturani qoplaydigan er-xotin membrana mavjud. Ular turli yo'llar bilan uzatiladi, garchi aksariyat hollarda ular tashuvchidan retseptorlari xostiga to'g'ridan-to'g'ri aloqa qilishni talab qilsa ham. Ular faollashtirilguncha va qabul qiluvchiga uzatilguncha, tashuvchisi xostida yashirin qolish qobiliyatiga ega.
Herpesviruslar odamlarda ham, boshqa hayvonlarda ham turli kasalliklarni keltirib chiqaradi. Odamlarda labial va genital herpes simpes, herpes zoster yoki "shingles" va suvchechak, mononukleoz yoki "o'pish kasalligi" va boshqalar.
Ular gepatit, miyaljik ensefalit, menenjit, surunkali charchoq sindromi, skleroz va hatto saraton kabi jiddiy kasalliklar bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Herpesvirus bilan bog'liq bo'lgan saraton kasalliklariga Burkitt limfomasi, nazofarenks va bachadon bo'yni karsinomalari kiradi.
Herpesviruslarning ayrim turlari qushlar, iguanalar, toshbaqalar, sichqonlar, kalamushlar, mushuklar, cho'chqalar, sigirlar, otlar va maymunlarga ta'sir qiladi. Qoramol herpesvirusi 5 (HVB-5) - bu sigir ensefalitining qo'zg'atuvchisi.
Herpesviruslar o'z nomlarini yunon tilidan olgan, bu erda gerpes "ilon" degan ma'noni anglatadi. Qadim zamonlardan beri bu atama herpes zoster kasalligiga, ya'ni "ilonga o'xshash kamar yoki lenta" ga nisbatan qo'llanilgan. Ko'pgina ispan tilida so'zlashadigan joylarda "shingil" nomi bilan mashhur.
Bu atamalarning barchasi ta'sirlangan asab yo'liga mos ravishda virus ta'sir qiladigan maydon tomonidan qabul qilingan cho'zilgan shaklga ishora qiladi.
Ikki asrdan ko'proq vaqt davomida herpes atamasi tibbiyotda turli xil teri kasalliklari va kasalliklarini tavsiflash uchun ishlatilgan. Ammo u qo'llanilgan ko'plab klinik holatlardan bugungi kunda faqat bir nechtasi omon qoladi: oddiy gerpes, shamollash, jinsiy gerpes va herpes zoster.
Virusli konvert xujayraning plazma membranasidagi retseptorlarga yopishadi. Keyinchalik, u membrana bilan birlashadi va kapsidni sitoplazmasiga chiqaradi.
DNK-oqsil kompleksi yadroga o'tadi. Virusli DNK yadroda transkripsiyalanadi va ushbu transkriptlardan hosil bo'lgan xabarchi RNKlar sitoplazmada tarjima qilinadi.
Virusli DNK mezbon hujayraning yadrosida takrorlanib, o'zini oldindan shakllangan pishmagan nukleokapsidlarga aylantiradi va pishib etish jarayoni sodir bo'ladi.
Virus hujayralarni yuqtirish qobiliyatiga ega bo'ladi, chunki kapsidlar yadro membranasining ichki lamellari va ba'zi hollarda boshqa hujayralar membranalari bilan o'ralgan.
Virusli zarralar yadro membranasining ichki va tashqi lamellari orasidagi bo'shliqda va endoplazmatik retikulum sardobalarida to'planadi. Keyinchalik, ular endoplazmik retikulum orqali hujayra yuzasiga etkaziladi va u erda ular chiqariladi.
Herpesviruslar 20 dan ortiq strukturali polipeptidlardan tashkil topgan oqsil qatlami bilan o'ralgan DNKning ikki qavatli zanjiridan iborat. Ularning molekulyar og'irliklari 12000 dan 200000 gacha.
Ushbu oqsil qatlami kovalent ravishda uglevodlarning o'zgaruvchan nisbati bilan bog'liq bo'lib, virus qatlamidagi lipidlarning ulushi hali ham noma'lum.
Herpesvirusning virioni (o'ralgan virus) 120-200 nm ni tashkil qiladi va to'rtta tuzilish elementlaridan iborat.
Do'stlaringiz bilan baham: |
