1. Xalqaro tashkilotlar huquqining tushunchasi va mohiyati. Xalqaro huquq va xalqaro tashkilotlar huquqi o‘rtasidagi munosabatlar

43. Islom hamkorlik tashkiloti: faoliyatning huquqiy asoslari.
IHT keng vakolatlarga ega xalqaro tashkilotdir. Xalqaro tashkilot yuridik shaxsining o‘ziga xos xususiyati shundaki, polshalik huquqshunos V.Moravetski ta’kidlaganidek, “uning organlari o‘z qarorlarida ifodalangan irodasi uning barcha a’zolari va ularning har birining irodasi bilan bir xil emas”. 1. Tashkilotning yuridik shaxsi shartnoma asosida vujudga kelgan va keyinchalik xalqaro tan olingan. 1975 yilda IHT BMTda kuzatuvchi maqomini oldi va har yili BMT Bosh Assambleyasi kun tartibiga “BMT va IHT oʻrtasidagi hamkorlik” moddasi kiritiladi va shu nomdagi tegishli rezolyutsiya qabul qilinadi.

“Tashkilot muayyan umumiy manfaatlarning tashuvchisi va ularni himoya qilishga chaqiriladi; natijada u iroda muxtoriyatiga ega bo‘ladi, ya’ni a’zo davlatlar irodalarining yig‘indisidan farq qiladigan, garchi ulardan kelib chiqqan bo‘lsa ham. Bu iroda yuridik shaxsni amalga oshirish jarayonida o‘z ifodasini topadi”. IHTning xalqaro tashkilot sifatida irodasiga kelsak, shuni aytish mumkinki, Tashkilotning aʼzo davlatlar, shuningdek, boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan tuzgan koʻplab kelishuvlaridan birortasi ham soʻroq ostida qolmagan. IHT aʼzolari tomonidan, yaʼni barcha kelishuvlarda IHTning haqiqiy irodasi ifodalangan. IHTning tegishli organlari tomonidan qabul qilingan qarorlar ham IHTning xalqaro tashkilot sifatidagi mustaqil irodasini ifodalaydi. Shubhasiz, tashkilotning irodasi cheklangan va o‘ziga xos xususiyatga ega bo‘lib, IHTning huquqiy layoqati doirasidan chiqib keta olmaydi va xalqaro huquqning asosiy norma va tamoyillariga zid keladi.

44. Osiyo taraqqiyot banki: faoliyatning huquqiy asoslari.
Osiyo taraqqiyot banki — xalqaro mintaqaviy bank. Bankni tuzish haqidagi bitim 15 ta davlat hukumatlari tomonidan imzolangan boʻlib 1966-yil 22-avgustda kuchga kirgan. OTB tarkibiga aʼzo sifatida BMTning iqti-sodiy va ijtimoiy masalalar boʻyicha Osiyo—Tinch okean komissiyasiga aʼzo boʻlgan davlatlargina kiritilishi mumkin. Hozirda bankka 61 mamlakat aʼzo. Bank faoliyatining asosiy maq-sadi Osiyodagi rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiy taraqqiyotiga va tashqi savdosiga koʻmaklashishi, moli-yaviy, texnik va iqtisodiy yordam koʻrsatish. Bank xususiy sektorni ri-vojlantirishga, mintaqaviy hamkorlik va atrof muhit tozaligini saqlashga alohida eʼtibor qaratadi. OTB tomonidan 1968—83 yilda 9,2 mlrd. dollar odatdagi kredit va 4,2 mlrd. dollar maxsus fond krediti berilgan. OTBning nizom jamgʻarmasi — 43,6 mlrd. AQSH dollariga teng . Bankning har qanday qarorini hamkorlikda 1/3 ovozga ega boʻlgan AQSH va Yaponiya toʻxtatib qoʻyishi mumkin. Ularning har biri nizom jamgʻarmasining 15,9% miqdorida ulushga ega. Shuningdek, bank huzurida 2 maxsus fond faoliyat koʻrsatadi — Osiyo taraqqiyot fondi va Texnika yordami maxsus fondi. Bankka rivojlangan davlatlarning taʼsiri katta: mablagʻlarning 50% ularga tegishli. Shtab kvartirasi Manila (Filippin)da. Oliy organi — Boshqaruvchilar kengashi. Yaponiya vakili hamisha bank prezidenti boʻladi. Oʻzbekiston Respublikasi 1995 yilda OTBga aʼzo boʻlgan. Respublikaning ushbu bankdagi kvotasi 310,5 mln. AQSH dollarini tashkil etadi. hozirgi paytda Oʻzbekistonda OTB ishtirokidagi umumiy miqdori 625,5 mln. AQSH dollariga teng boʻlgan 13 ta loyixa amalga oshirilmoqda