2-savolga javob
Кимё саноатида газларни трубалар оркали узатиш ва сийраклантириш учун улар сиқилади. Бу сиқилган газлар суюқликларни аралаштириш, сочиб бериш учун ишлатилади. Газларни сиқиш ва узатиш учун компрессорлар ишлатилади. Сиқилган газ босими Р2 нинг сиқилмаган газ босими Р1 га нисбати сиқиш даражаси дейилади. Сиқиш даражаси катталигига караб компрессор машиналар куйидаги турларга бўлинади: 1. Вентиляторлар (Р2 / Р1 =1,1) - кўп микдордаги газларни узатиш учун ишлатилади. 2. Газодувкалар (1,1< Р2 / Р1 3) - юқори босим хосил килиш учун ишлатилади. 4. Вакуум насослар - босими атмосфера босимидан паст бўлган газларни суриш учун ишлатилади. Ишлаш принципига кура компрессорлар хажмий ва парракли бўлади. Хажмий компрессорларда газ босими унинг хажмини мажбурий камайтириш хисобига ортади. Улар трубокомпрессорлар ҳам дейилади ва марказдан қочма куч таoсирида ишлайдиган вентилятор ва турбогазодувкаларга бўлинади. Поршенли компрессорлар кам микдордаги газларни катта босимларгача сиқишда ишлатилади. Трубокомпрессорлар эса аксинча, катта микдордаги газларни нисбатан паст босимларда узатиб беришга мулжалланган. Газларни сиқиш натижасида унинг хажми, босими узгариши билан харорати кутарилиб, иссиклик ажралиб чикади. Назарий жихатдан газ икки хил жараёнда сиқилади. Сиқиш вактида ажралиб чиккан иссиклик ташки муҳитга тортиб олинса изотермик, агар факат газни иситиш учун сарфланса адиабатик жараён дейилади. Изотермик жараёнда иссиклик ажратиб олиниб турилгани учун, газнинг ва жараённинг харорати узгармас бўлади. Адиабатик жараёнда ташки муҳит билан иссиклик алмашмайди. Хакикатда эса сиқиш вактида ажралган иссикликнинг бир кисми ташки муҳитга таркалади ва колган кисми газни иситишга сарфланади.
3-savolga javob. Vodorod olishning sanoat usullari. Vodorod ishlab chiqarish bir qancha
usullari ma’lum, zavodlarda quyidagilar ishlatiladi: 1. Temir-bug‘ usuli (koktaktli).
2. Tabiiy gazni konversiyalash metodi. 3. Elektrolitik metod. Konversiya (lotin. conversio — aylanish, o'zgarish demakdir) - datlabki gaz aralashmasining tarkibini o'zgartirish maqsadida gazlarni qayta ishlash jarayoni bo'lib, odatda, vodorod yoki uning CO bilan aralashmasini olish maqsadida gazsimon uglevodorodlar (metan va uning gomologlari) va CO konversiya qilinadi. Kataliz katalizator, deb ataluvchi modda vositasida kimyoviy reaksiya tezligining oʻzgarishidir. Reaksiyada ishtirok etayotgan reagentlardan farqli oʻlaroq, katalizator reaksiyaga kirishmaydi. Reaksiyani tezlatuvchi katalizatorlar musbat katalizator, sekinlatuvchilari esa ingibitor deyiladi. Katalizator faolligini oshiruvchi moddalar promouter, kamaytiruvchi moddalar esa katalitik zahar, deb ataladi. Katalizator reaksiyaga kirishuvchi modda (reagent)lar bilan bir qancha oraliq birikmalar hosil qilib, reaksiya nihoyasida miqdori va tarkibi oʻzgarmasdan ajralib chiqadi. Metan konversiyasi
jarayoni umumiy holatda issiqlik yutilishi va hajm ortishi bilan sodir bo‘ladi, shuning uchun Le-Shatele prinsipiga muvofiq, haroratning ortishi va bosimning kamaytirilishi is gazi va vodorodning
muvozanatdagi konsentratsiyasini oshishiga, metan miqdorining esa kamayishiga olib keladi. Shuningdek, gazlar aralashmasida suv bug‘i miqdorining ortishi ham metanning to‘la konversiyalanishiga olib
keladi. Metan konversiyasi atmosfera bosimiga yaqin (1,7-1,9 atm) bosimda yoki yuqori (17-30 atm) bosimda amalga oshiriladi
Do'stlaringiz bilan baham: |