1-variant “Umumiy kimyoviy texnologiya” fanining mazmuni, predmeti va metodi. Fanning mazmuni, vazifalari, predmeti va metodi

25-variant
1. Kimyoviy reaktorlar.
Tayanch so‘zlar: kimyoviy reaktorlar, reaktorlar, kimyoviy jarayonlar;
2. Suyuqliklar muxitlarida aralashtirish.
Tayanch so‘zlar: aralashtirish, mexanik, pnevmatik, aralashtirgich, parakli, propelerli, trubinali, kattalik, quvvat, tenglama;
3. Azotli birikmalarni xalq xo’jaligida qanday maqsadlarda qo’llaniladi?
Tayanch so‘zlar: bog‘langan azot, o‘simliklar, tabiatda azot, azotni bog’lash, usllari, tayyor maxsulot, konversiya, ishlab chiqarish, xom-ashyo, ishlatilishi.
1-savolga javob.
Kimyoviy reaktorlar — kimyoviy reaksiyalar oʻtkaziladigan apparat. Alomatlariga koʻra, gomogen tizimlar va geterogen tizimlarda oʻtkaziladigan reaksiyalar uchun past, oʻrtacha va yuqori bosimli xillarga boʻlinadi. Kimyoviy reaktor deb massa uzatish (diffuziya) bilan bog'liq kimyoviy reaksiyalar mujassamlangan kimyoviy texnologik jarayonlar amalga oshiriladigan qurilma (apparat)ga aytiladi.Gaz-qattiq va suyuq - qattiq tizimdagi jarayonlar amalga oshiriladigan reaktorlarga sanoatda ishlatilayotgan xumdonlar (pech), kontakt qurilmalar, sintez kolonnalari, aralashtirgichli reaktorlar kiradi. Gaz-suyuqlik tizimida mexanik, purkagichli va siqilgan havo (pnevmatik) yordamida aralashtirishga asoslangan reaktorlardan foydalaniladi. Reaktorlarni hisoblash uchun eng avvalo berilgan uskunada amalga oshirilishi ko'zda tutilgan neftkimyoviy jarayonning o'ziga xos tomonlarini hisobga olgan holda, reaktordagi ish ko'rsatgichlari, fazalarning harakat tezliklari, issiqlikni uskunaga olib kirish va uni uzatish usullari, materiallarni tanlash, uskunaning konstruktiv tuzilishidagi alohida tomonlari va boshqa ko'rsatgichlar aniqlanadi. Biroq har qanday sharoitda ham reaktorni hisoblash qo'yidagi asosiy bosqichlardan iborat bo'ladi:
1.Termodinamik hisoblash natijasida jarayonni amalga oshirish uchun eng maqbul shart-sharoitlar (bosim, harorat va boshqalar) va xom ashyoni o'zgartish darajasi aniqlanadi.Kinetik hisoblash uskunaning reaktsion hajmini aniqlash uchun amalga oshiriladi.Moddiy hisoblashdan asosiy maqsad uskunaga kirayotgan yoki undan chiqayotgan oqimlarning miqdorini aniqlashdan iborat.Issiqlik hisobi orqali issiqlikni uzatish yoki uni kiritish miqdori, issiqlik tashuvchining sarfi, issiqlik almashgichning yuzasi topiladi.Uskunani gidravlik hisoblash orqali oqimlarni uzatish uchun sarflanadigan energiya miqdori va ayrim uzellarining o'lchamlari topiladi.Uskuna va uzellarni mexanik hisoblash natijasida uning konstruktiv tuzilishi aniqlanadi.