1-variant “Umumiy kimyoviy texnologiya” fanining mazmuni, predmeti va metodi. Fanning mazmuni, vazifalari, predmeti va metodi

2-savolga javob.
Саноат ишлаб чиқаришларида ишлатилаётган аралаштиргичлар учга бўлинади: парракли, пропеллерли ва турбинали. Парракли аралаштиргичлар бир ва бир нечта парракдан иборат бўлади. Бир парракли аралаштиргичлар қовушоқлиги (1Н с/м2 ) кичик бўлган суюқликларни аралаштириш учун ишлатилади. Кўп парракли аралаштиргичлар қовушоқлиги катта бўлган суюқликларни аралаштириш учун ишлатилади. Парракли аралаштиргичларни диаметри қурилма диаметрининг 0,66 - 0,9 қисмини ташқил қилади. Айланишлар сони минутига 15 - 45 гача бўлади. Чўкма ажратувчи системаларни аралаштириш учун якорли аралаштиргичлар ишлатилади. Пропеллерли аралаштиргичларнинг асосий иш органи ўққа урнатилган пропеллер ёки винтдан иборат. Ўқ горизонтал, вертикал ёки кия урнатилган бўлиши мумкин. Винтлар икки ёки уч канотли бўлади. Канотлар суюқликда худди винт каби ҳаракат қилади. Битта вал ўқига биттадан учтагача пропеллер аралаштиргичлар урнатилади. Пропеллерни ураб олган суюқлик эса худди гайка каби аралаштиргичнинг ўқи йўналишида ҳаракат қилади. Пропеллер аралаштиргичлар муҳитларни яхши аралаштирганда катта тезликда айланади. Пропеллернинг диаметри қурилма диаметрини 0,25 - 0,3 қисмини ташқил этади. Айланишлар сони минутига 150-1000 гача бўлади. Пропеллерли аралаштиргичларни ҳаракатчан ва қовушоқлиги бироз катта бўлган (6 Н с/м2 ) суюқликларин аралаштириш учун ишлатилади. Пропеллерли аралаштиргичлар парракли аралаштиргичларга қараганда самарадорлиги анча юқори, лекин уларни ишлаши учун кўп энергия сарфланади. Турбинали аралаштиргичларнинг асосий иш органи турбина гилдираги бўлиб, у вертикал ўққа жойлаштирилган бўлади.
3-savolga javob.
Azotli oʻgʻitlar – tarki-bida azot boʻlgan va oʻsimliklarning azot bilan oziqlanish manbai sifatida qoʻllaniladigan organik hamda anorga-nik moddalar, oʻsimliklarni azot bilan oziqlantirish manbai. A.oʻ. 1914–18 yillarda ammiakni havodagi azot va vo-226doroddan sintezlash sanoat miqyosida oʻzlashtirilganidan keyin kimyo sano-atida ishlab chiqarildi. Oʻzbekistonda birinchi marta Chirchiq elektr kimyo kombinatida 1940-yilda ishlab chiqarilgan. Fargʻona azotli oʻgʻitlar zavodi, Navoiy kimyo kombinatida asosiy turdagi A.oʻ. ishlab chiqariladi. Oʻzbekiston Respublikasi kimyo sanoatining A.oʻ. ishlab chiqarish boʻyicha yillik quvvati 2,8 mln. t (1995-yilda 1012,1 ming t Azotli oʻgʻitlar ishlab chikarildi; 100% oziq-modda hisobida). A.oʻ. organik (goʻng, torf, kom-post), mineral (ammiakli selitra, am-moniy sulfat, mochevina va suvli ammi-ak) hamda koʻkat oʻgʻitlar (lyupinning koʻk massasi, seradella va boshqalar)ga boʻlinadi. A.oʻ.ni ishlab chiqarishda ammiak va nitrat kislota asosiy xom ashyo boʻlib xizmat qiladi. A.oʻ. noqoratuproq zonada, oʻrmonli dasht zonaning nam joylari va sugʻoriladigan dehqonchilik zonasida qishloq xoʻjaligi oʻsimliklari hosildorligini oshirishda eng yaxshi vo-sita hisoblanadi. Oʻsimliklar koʻpincha azotning mineral birikmalaridan, aso-san, nitrat va ammoniy tuzlarini uzlash-tiradi. Mineral A.oʻ.da azot ammiakli, ammiakli-nitratli, nitratli va amidli koʻrinishlarda boʻlishi mumkin. Bu oʻgʻitlar tarkibidagi azotni oʻsimliklar oson uzlashtiradi va uning ta’siri tez bilinadi. Sugʻorma dehqonchilik mintaqasida qoʻllaniladigan A.oʻ.ning asosiy miqdorini ammiakli selitra va mochevina tashkil etadi.Ammiakli oʻgʻitlarga (azot NH3 sha-klida) ammoniy sulfat, ammoniy xlo-rid, ammoniy bikarbonat, suvsiz ammi-ak, suvli ammiak, ammiakatlar kiradi. Ammoniy sulfat tarkibidagi ammiakli azot tuproqqa yutilmaydigan nitrat holidagi azotga nisbatan tuproqda yaxshi ushlanib, kamroq yuvilib ketadi.Ammiakli – nitratli oʻgʻitlar (azot NH3 va NO3 shaklida) – bularga ammi-akli selitra (ammoniy nitrat, nitrat kislotaning ammoniy tuzi) va ammoniy sulfonitrat kiradi. Ammiakli selitra asosan donador holda ishlab chiqariladi;