1-variant “Umumiy kimyoviy texnologiya” fanining mazmuni, predmeti va metodi. Fanning mazmuni, vazifalari, predmeti va metodi

Z+ + =const
Ушбу кўринишдаги ифода идеал суюкдиклар учун Бернулли тенгламаси
дейилади.( Z+ + ) катталикка тўлиқ гидродинамик напор ёки гидроди намик напор деб номланади. Бернулли тенгламаси энергия сақланиш қонунининг хусусий ҳоли бўлиб, оқимнинг энергетик балансини ифодалайди.
3. Ammiakli usulda kalsinirlangan soda olish. Kalsiy oksid (ohak) va karbonat angidrid olish. Ohaktoshni kuydirish 1100-1250OC haroratda amalga oshiriladi va bunda quyidagi reaksiya sodir bo‘ladi: CaCO3 = CaO + CO2 – Q (Q=177,9 kj) Bu reaksiya endotermik bo‘lib, uni amalga oshirish uchun issiqlik kiritish kerak bo‘ladi. Bu issiqlikni yoqilg‘ining yonishi natijasida hosil qilinadi. Ohaktoshni kuydirish pechlarda amalga oshiriladi (5.1-rasm). Kuydirish pechi aylana ko‘ndalang kesimli shaxta 1 dan (balandligi 8-20 m, diametri 4 m) iborat bo‘lib, ichki qismi issiqlikka bardoshli iaterial bilan niqoblangan bo‘ladi. 50-1200 mm o‘lchamli ohaktosh bo‘lakchalari va koks (30-80 mm o‘lchamli bo‘lakcha) dan iborat shixta (aralashma) pechga yuklash qurilmasi 3 orqali tushadi; pechning pastki qismidagi maxsus tirqish 4 havo kiritiladi. Koksning yonishi natijasida hosil bo‘ladigan issiqlik hisobiga pechda ohaktoshning parchalanishi uchun kerak bo‘ladigan harorat ta’minlanadi. Ohak pechdan uning quyi qismidagi 2-3 ayl/soat tezlikda aylanuvchi taglik 5 dan chiqariladi va ohak suti Ca(OH)2 olish uchun yuboriladi.Ohak suti tayyorlash texnologiyasi. Ohakni so‘ndirish gorizontal holatda joylashgan (3-4 ayl/min tezlikda aylanuvchi) silindr shaklidagi po‘lat barabanlarda (diametri 2,5 m, uzunligi 15 m) amalga oshiriladi. Jihozning bir tomonidan va bir vaqtda beriluvchi ohakning suv bilan ta’sirlashishidan suvda kam eriydigan kalsiy gidroksid (ohak suti) hosil qilinadi. Shundan kelib chiqqan holda tarkibida 280-290 g/l mayda dispers Ca(OH)2 bo‘lgan ohak suti olish uchun so‘ndirish 95-96OC haroratda issiq suv (50-60OC) bilan amalga oshiriladi. Kalsiy gidrooksid olish texnologik sxemasi 2 ta asosiy jarayon: kalsiy oksid bilan issiq suv orasidagi reaksiya va kalsiy gidroksidning kuymagan karbonat xomashyosi hamda erimaydigan qo‘shimchalardan tozalashdan iboratdir.Namakobni tozalash. Namakobni tozalashga unda qo‘shimchalarni yo‘qotish kiradi. Qayta ishlashga keladigan tuzli namakobda oz miqdordagi mexanik aralashmalar (qum), kalsiy va magniy tuzlari bo‘ladi. Namakob tarkibidagi kalsiy va magniy tuzlari ammiak va karbonat angdrid ta’sirida erimaydigan birikmalar: kalsiy karbonat va magniy gidroksidga aylantirilishi mumkin. Sodaning bunday qo‘shimchalar bilan ifloslanishining oldini olish va soda ishlab chiqarish jihozlanishini murakkablashtirmaslik maqsadida namakob oldindan qo‘shimchalardan tozalanishi lozim. Namakob mexanik qo‘shimchalar hamda kalsiy va magniy tuzlaridan yaxshilab tozalanadi. Mexanik qo‘shimchalar tindirish yo‘li bilan ajratiladi. Magniy ionlaridan tozalashni Ca(OH)2 yoki NaOH bilan qayta ishlash orqali amalga oshiriladi: MgCl2 + Ca(OH)2 = Mg(OH)2↓+ CaCl2 kalsiy ionlaridan esa soda yordamida tozalanadi:CaCl2 + Na2CO3 = CaCO3↓ + 2NaCl Absorbsiya. Karbonat angidrid va ammiakning osh tuzi eritmasiga absorbsiyasi quyidagi kimyoviy reaksiyalar bo‘yicha sodir bo‘ladi:
NH3 + H2O ⇄ NH4OH + Q ; 2NH3 + CO2 + H2O ⇄ (NH4)2CO3 + Q
2NH3 + CO2 → NH2COONH4 + Q
Bu reaksiyalarning barchasida issiqlik ajralib chiqadi. Shu sababli absorbsiya minoralarida absorbsiya darajasini oshirish uchun namakobni sovutish nazarda tutiladi.Karbonizatsiya. Karbonizatsiya – quyidagi reaksiyalar bo‘yicha ammoniylashgan namakobga karbonat angidrid gazini yuttirish jarayonidir:
2NH4OH + CO2 ⇄ (NH4)2CO3 + H2O +Q
(NH4)2CO3 + CO2 + H2O ⇄ 2NH4HCO3 + Q
NH2COONH4 + 2H2O ⇄ NH4HCO3 + NH4OH + Q