1 variant Psixologiya fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

24-вариант

1. 
   “Мен” образи ва концепциясининг шаклланиши
   

Odamning faoliyati ongli faollik sifatida inson ongining tarkib topishi va taraqqiyoti bilan bogliq holda tarkib topadi va rivojlanadi. Inson faoliyatida ayni choqda ong tarkib topishi va taraqqiyotining asosi hamda ong mazmunining manbai bolib xizmat qiladi. Faoliyatda insonning shaxsi ifodalanadi va shu bilan birga faoliyat odam shaxsini tarkib toptiradi. Odamda har xil turdagi faoliyatlarning paydo bolishi va taraqqiyoti juda murakkab hamda uzoq davom etadigan jarayon. Bolaning faolligi uning kamoloti davomida faqat asta - sekin talim va tarbiyaning tasiri ostida ongli maqsadga mos faoliyat shaklini ola boradi.Inson faoliyati asosan uch turga bolinadi. Ulardan birinchisi oyin faoliyati, ikkinchisi talim faoliyati va uchinchisi mehnat faoliyatidir. Bu faoliyat turlari bola shaxsining tarkib topishida hal qiluvchi rol’ uynaydi. Oyin. Bola bir yoshga tolgandan boshlaboq unda faoliyatning eng sodda shakllarini egallash uchun shart - sharoitlar yuzaga kela boshlaydi. Unday shart - sharoitlardan birinchisi oyindir. Oyin faoliyatini hayvonlarning bolalarida ham uchratish mumkin. Hayvonlarning yosh bolalarida kuzatiladigan oyin faoliyatiga har xil narsalar bilan shugullanish, yolgondakam urushishlar, yugurishni va shu kabilarni kiritish mumkin. Bolalarda ham oyin ularning hayotiy faoliyatlarini, faolliklarini amalga oshirish shaklidir. Sof holdagi oyin faoliyatini yuzaga keltiradigan sabab ehtiyoj bolsa, uning manbai taqlid va tajribadir. Bolalar narsalar bilan, rolli, qoidali, harakatli, didaktik, mazmunli oyinlarni oynaydilar. Oyin narsa va hodisalarning mazmunini bolaning oz tajribasida bilib olishga, mazkur mazmunlarni ishlata bilishga mashq qildiradi. Bolaning shaxsiy sifatlari boshqalar bilan munosabatlarda tarkib topib boradi.
Talim. Oyin faoliyatining pirovardida talim faoliyati yuzaga keladi. Bu faoliyatning maqsadi malum axborotlarni - bilimlarni harakatlar va amallarni ozlashtirishdan iboratdir. Odamning oz maqsadiga kora batamom organish va ozlashtirishdan iborat bolgan mana shunday maxsus faoliyati talim faoliyati deyiladi. Psixologik jihatdan olganda, talim faoliyati oz ichiga quyidagi jarayonlarni oladi: malum bir nazariy va amaliy faoliyat torini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun obektiv olamning eng muhim xususiyatlariga doir axborotlarni ozlashtirish, bu jarayonning mahsuloti bilimlardir. Mana shu faoliyatni, yani bilimlarni almashtirishda yuzaga keladigan usul va operatsiyalarni egallash, bu jarayonlarning mahsuloti malaka va uquvlardan iboratdir. Talim faoliyatining tarkibi juda ham murakkab bolib tarkibiga - ilmlar, tushunchalar, malakalar, odatlar, uquvlar kiradi.

Talim faoliyati maxsus ravishda tashqil etilgan sharoitda amalga oshiriladi. Katta yoshli kishilar bolalarning taraqqiyotlariga faol tasir etib, ularning talim faoliyatlarini hamda bu faoliyat bilan bogliq bolgan xatti - harakatlarni tashqil qiladilar. Bu faoliyat va harakatlarni insoniyat ijtimoiy tajribasini organish tomoni yonaltirilishidir. SHunday qilib, talim faoliyati katta kishilar tomonidan tashqil qilinib boshqariladi va tizimli ravishda nazorat qilib boriladi. Malumki, talim faoliyati bilan tarbiya ishlari uzviy bogliqdir. Bizning maktablarimizda har qanday talim jarayoni hamma vaqt tarbiyaviy xarakterga ega. Bolalarga u yoki bu fan boyicha talim berar ekanmiz, shuning bilan birga ularni biz tarbiyalashimiz kerak. Maktabimizdagi tarbiyaviy ishlarni asosan tushuntirish, ishontirish, korsatish, ragbatlantirish, talab qilish, vazifa berish va jixozlash kabi vositalar yordamida amalga oshiriladi. Maktablarimizdagi barcha tarbiyaviy ishlarni asosiy maqsadi yoshlarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashdan iboratdir.

2.