1-variant 1Мамлакатнинг молия тизими: моҳияти ва мазмуни 2Молиявий режалаштириш ва башоратла

2-variant
Молиянинг моҳияти ва функциялари
Давлат кредити.
Социал- ижтимоийиқтисодий модели.
Бюджет механизми.
Молиявий режалаштириш.
1 ≪Moliya≫ arabcha so'z bo'lib, o'zbek tilida ≪pul mablag'lari≫ma’nosini anglatadi. Bu so’z ona tilimizda quyidagi ko'rinishlardaishlatiladi:
• maqsadli pul fondlarini hosil qilish, jamlash, taqsimlash va
ishlatish yuzasidan paydo bo'ladigan iqtisodiy munosabatlar majmui;
pul mablag'larini shaidlantirish, taqsimlash, ulami sarf qilish tizimi
(masalan, moliya yili, moliya kapitali, moliya tizimi);
• biror shaxs, oila, jamoa, muassasa, tashkilot yoki davlat
tasarrufidagi pul mablag'lari (masalan, korxona moliyasi);
• shunday (moliya) ishlar(i) bilan shug'ullanuvchi/davlat organi
Moliya davlatning vujudga kelishi va uning resurslarga bo'lganehtiyojining rivojlanishi bilan doimiy (uzluksiz) tovar-pulmunosabatlari sharoitida paydo bo'ldi.
Moliya quyidagi ikki funksiyani bajaradi:
1. Taqsimlash;
2. Nazorat.
Bu funksiyalar moliya tomonidan bir vaqtning o'zida amalgaoshiriladi
Har qanday (bir) moliyaviy operatsiya YalM va MDnitaqsimlash va shu taqsimlash ustidan nazoratning amalga oshirilishinianglatadi.Moliyaviy munosabatlaming asosiy tavsifi ularning taqsimlashgayo'naltirganligidadir. Shunga muvofiq moliyaning bosh yoki asosiyfunksiyasi taqsimlashdir. Moliya yordamida amalga oshirilishi lozimboMgan taqsimlash jarayoni murakkab va ko‘p qirrali jarayondir.Moliya YalMni taqsimlashning turli bosqichlariga xizmat qilib,
uni birlamchi taqsimlashda va qayta taqsimlashda ishtirok etadi.
Moliyaning funksiyalari moliya mexanizmi orqali amalgaoshiriladi
2 . Davlat krediti hokimiyat va boshqaruv organlari orqali birtomondan, davlat orqali ikkinchi tomondan, jismoniy va yuridikshaxslar o ‘rtasida vujudga keladigan iqtisodiy munosabatlarmajmuidan iborat bo‘lib, unda davlat qarz oluvchi, kreditor (qarzberuvchi) va kafil sifatlarida maydonga keladi. Bunday iqtisodiy(kredit) munosabatlar(i)ning mumtoz (klassik) shaklida davlat,odatda, mablag'lami qarz oluvchi bo'lib hisoblanadi. Davlat krediti iqtisodiy kategoriya sifatida ikki ko'rinishdagimoliyava kredit-pul munosabatlarining o'rtasida joylashgan bo'lib,shunga mos ravishda, u ham moliyaga, ham kreditga tegishli bo'lganxususiyatlarga egadir. Moliya tizimining alohida olingan bo‘g‘ini
sifatida esa davlat krediti davlatning markazlashtirilgan pul fondlarini
(byudjet va byudjetdan tashqari fondlarni) shakllantirish va ulardan
foydalanish jarayoniga xizmat qiladi.Davlat kreditining mazmun-mohiyati uning bajaradiganfunksiyalari orqali yaqqol namoyon bo'ladi. Moliyaviy kategoriyasifatida davlat krediti quyidagi funksiyalami bajaradi:
• taqsimlash;
• tartibga solish;
• nazorat.
4 Бюджет механизми дейилганда, одатда, фақат молиявий ресурсларни давлатнинг қўлида аккумуляция қилиш ва уларни бюджет каналлари бўйича тақсимлашнинг амалдаги тизими назарда тутилмасдан, балки такрор ишлаб чиқаришнинг барча босқичларига б жараённинг фаол таъсири ҳам тушунилади
5 Har qanday ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni boshqarish tizimining
asosiy bosqichlaridan biri rejalashtirishdir. Moliyaviy resurslaming muvozanatini va mutanosibligini ta’minlashga qaratilgan faoliyatga moliyaviy rejalashtirish deyiladi.Umumiy va oddiy ko'rinishda, moliyaviy rejalashtirishdeyilganda moliyaviy rejalami tuzish va amalga oshirish jarayoninazarda tutiladi. Moliyaviy rejani, xuddi uni ishlab chiqish, yaratishyoki tuzish jarayoni kabi moliyaviy ko'rsatkichlami ijodiy tahlilqilish, umumlashtirish va o'zaro bog'lash tizimi sifatida qarash kerak.
Moliyaviy rejalashtirishning ikki turi bo'lishi mumkin:
• strategik moliyaviy rejalashtirish; • joriy moliyaviy rejalashtirish.