1. V-VI asrlarda Xitoyning siyosiy tarqoqligi. Suy imperiyasi. Tan imperiyasi davrida Xitoy. Xuan Chao qo’zg’oloni. Sun imperiyasi. Vanshi islohotlari

Tan dinastiyasining tugashi. Imperator xizmatidagi feodal-amaldor zodagonlarga suyangan Tan dinastiyasi haqiqatda deh­qonlarning qudratli harakati na-tijasida ag‘darildi. Bu di-nastiyaning imperatorlari qo‘zg‘olon bostirilgandan keyin yana bir oz vaqtgacha mamlakatni idora qildi. Biroq ularning ho-kimiyati e'ndi butun Xitoyga yoyilmas edi. X asrning boshlarida shimolda kidan qabilalari ittifoqining katta bir varvar davlati tuzildi, bu qabilalar Manchjuriyani, Mo‘g‘ulistonning va SHimoliy Xitoyning bir qismini bosib olgan edi. Bu Lyao deb atalgan yangi davlatning poytaxti YAnszin shahri bo‘ldi, shu shahar keyinchalik Pekin deb yuritila boshladi.
907 yilda Tan imperiyasi yo‘q bo‘ldi. Bir necha o‘n yilgacha Xi-toyda batamom tarqoqlik hukm surdi. Lekin 875—884 yillar­dagi dehqonlar qo‘zg‘oloni bekor ketmadi. Bu qo‘zg‘olon natija­sida erga feodal davlat mulkchiligi va uning chek erdan foydalaishp sistsmasi, ko‘pdan-ko‘p amaldorlari, dehqonlarning oxirgi tomchi qopini so‘rib oladigan murakkab va aql bovar qilmaydigap soliq solish sistemasi, har bir qishloq va har bir dehqonning ketidan iskovchilik qilib yuruvchi pastkash po­litsiya nazorati bilan birga qo‘shilib bari tamoman puturdan ketdi. Qo‘zg‘olonchi dehqonlarning bir qismi chek erlarni o‘zla-riga mustahkamlab olib, mayda er egalari bo‘lib qoldilar. Biroq davlat mulkchiligining zaiflashib qolganligidan xusu­siy mulkchi bo‘lib olgan yangi feodallar ham foydalanib qoldilar, bular o‘zlarining xususiy pomestelari hajmini ken-gaytirdilar va xitoy qishlog‘iga o‘zlarining iqtisodiy ta’sir-larini kuchaytirdilar.
X asr o‘rtalarida mamlakatda anchagina iqtisodiy yuksalish yuz berdi, Xitoy bu yuksalish sharoitida 960 yilda Sun dinas­tiyasining hokimiyati ostida qaytadan birlashtirildi. Bu di-' ыastiyaga SHimoliy Xitoydagi harbiy boshliqlardan biri bo‘l­gan CHjao Kuan-in asos soldi, u kidanlar ustidan bir necha marta g‘alaba qozongan edi. YAngi dinastiyaning poytaxti dast- lab Byan (hozirgi Kayfin) shahri bo‘ldi. Keyinchalik markaz janubga, Xanchjou shahriga ko‘chirildi.