1 Ushbu test topshiriqlari kitobi sizga qoralama sifatida berilgan

4 
 
Ushbu test topshiriqlari kitobi sizga qoralama sifatida berilgan, 
Javoblaringizni JAVOBLAR VARAQASIGA ko’chiring.
she’rlari ham- barmoqda. To’g’ri, Sulaymon Boqirg’oniy merosida bir nechagina 
aruziy she’r ham uchraydi. Yusuf Xos Hojibning “Qutadg’u bilig”idan to XX asr 20-
yillarigacha bo’lgan barcha mumtoz shoirlarimiz asarlari esa- aruzda. Lekin Mirhasan 
Sadoiy , Haziniy, Hamza Hakimzoda Niyoziy kabi shoirlarimizning ayrim she’rlari 
aynan barmoq vaznida bitilganini ko’ramiz.
O’z zamonasida aruzni Fitratchalik biladigan boshqa biror olim yo’q edi. 1936-
yili “Aruz haqida” degan risolasi ham bosildi. Shunga qaramay, oldinni ko’ra 
biladigan adabiyot nazariyotchisi sifatida so’z san’atimizda barmoq vaznining 
nazariyasini yaratgan ham shu olim bo’ldi. “Barmoq vaznida she’rni boshlab Cho’lpon 
yozdimi, men yozdimmi-esimda yo’q. Faqat shunisi ma’lumki, barmoq vaznini 
nazariy jihatdan yoqlab chiqqan birinchi o’zbek millatchisi men edim”, deb yozadi.
Biz keltirgan faktlardan ma’lum bo’lyaptiki, yozma she’riyatimizning barmoqqa 
o’tishi jarayoni Fitrat va Cho’lpondan oldinroq boshlangan. Ammo sho’ro davrida bu 
jarayon bag’oyat jadallashdi. Chunki, birinchidan, davr eski qoliplarni buzishni taqozo 
etar, she’riyatdagi yangi mazmun yangi shakl talab qilayotgan edi. Ikkinchidan, bizda
Aleksandr Pushkin va Mixail Lermontov yo’lidagi she’riyatga intilish kuchaygan edi. 
Buning uchun ham an’anaviy, ya’ni qat’iy qoliplashgan aruz shakllaridan voz kechib, 
erkinroq yo’lga o’tish lozim, edi.
O’tgan ana shu bir asr mobaynida “yuzlab” desak, kamlik qilar, minglab shoirlar 
qalam tebratdi. Dadil aytish kerakki, Abdulla Oripov ana shu barmoq she’riyatini eng 
yuksak darajaga olib chiqdi. Bu adabiyot tarixiga uning o’tmish va kelajak oldidagi 
eng buyuk xizmati bo’lib kiradi.
Abdulla Oripovni, faqat o’zbek she’riyatida tub burilish qila olgan buyuk shoir, 
deb baholasak, anig’i qattiq adolatsizlik qilgan bo’lamiz. Ochig’ini aytganda, hozirgi 
zamonda she’riyatga bizdagidek yuksak mezonlar bilan yondashuv jahon miqyosida 
ham anqoning urug’i bo’lib qolgan.
Ehtimol, kerakli darajada targ’ib qila olmagandirmiz, lekin Abdulla Oripov 
zamonasining jahon miqyosida kamdan-kam shoirga nasib qiladigan buyuk iste’dod 
sohibi edi.
Sho’ro davri adabiyotshunoslari oxiri Abdulla Oripov she’riyatiga mos keladigan 
eng to’g’ri bahoni topa olishdi. Bu “intellektual she’riyat” degan ta’rif edi.
Bu sho’ro davrining ta’rifi edi. “Intellekt” so’zi bizdagi “tafakkur”ga yaqin keladi. 
Yuksak tafakkur egasini esa “mutafakkir” deymiz. Tafakkuriy she’riyat yaratish uchun 
esa chinakam mutafakkir bo’lish kerak edi. Darvoqe, “mutafakkir” degan juda ulug’ 
sifatni har kimga nisbatan ishlatib bo’lmaydi. Haqiqatan ham, Abdulla Oripovning 

---