1. ÜMumi DİLÇİLİk I indd

1.02. DİLÇİLİYİN ELMİ VƏ ƏMƏLİ 
 
ƏHƏMİYYƏTİ
Dilçiliyin mühüm əhəmiyyəti, hər şeydən əvvəl, özü-
nü onda göstərir ki, bu elmin tədqiq etdiyi obyekt insanlıq 
üçün olduqca zəruri bir ictimai hadisədir. Bunsuz cəmiy-
yətin nəinki inkişafı, hətt a varlığı belə qeyri-mümkündür. 
Dilçilik elminin ictimai əhəmiyyəti də məhz onun bu cəhə-
ti ilə müəyyənləşir. Lakin qeyd etməliyik ki, dilçiliyin ro-
lunu azaltmağa, onun əhəmiyyətini kölgədə qoymağa çalı-
şanlar da olmuşdur. Belə ki, bəziləri XX əsrin əvvəllərində 
Dilçilik elminin nəzəri əsasları
Fəlsəfi -nəzəri əsası
Fəlsəfi müddəalar
Linqvistik-nəzəri əsası
Dilçilik nəzəriyyələri
2-ci sxem. Dilçiliyin əsasları

---

Ü M U M İ D İ L Ç İ L İ K – I C İ L D
24
ancaq yazı məsələlərini (hətta, ümumiyyətlə, yazı prob-
lemini deyil, təkcə düzgün yazı-orfoqrafiya məsələlərini) 
dilçilik elmi üçün obyekt hesab etmiş və çox mübahisəli 
olan bu orfoqrafiya məsələləri öz həllini tapa bilmədikdə 
dilçiliyi lüzumsuz bir elm kimi qələmə vermişlər. Bundan 
başqa, bəzi alimlər dilçiliyin elm naminə yarandığını söy-
ləyib, onun əməli mahiyyətini inkar edərək, ancaq az-çox 
nəzəri əhəmiyyətə malik olduğunu göstərmişlər. Dilçiliyin 
əhəmiyyətindən bəhs olunan bəzi yazılarda belə bir fikir 
də var ki, guya dilçilik elmi yalnız xarici dilləri öyrənmək 
üçün faydalıdır. Göründüyü kimi, bu fikirləri iddia edən-
lər dilçiliyin əhəmiyyətini azaltmağa çalışmışlar. Bütün 
bu səhvlər elmin obyektini, onun sərhədini düzgün başa 
düşməməyin, məsələyə birtərəfli yanaşmağın nəticəsində 
meydana çıxmışdır.
Xüsusi ictimai mahiyyət kəsb edən dilçilik elminin həm 
nəzəri, həm də əməli əhəmiyyəti böyükdür. Onun əhəmiy-
yətini qısa şəkildə aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək olar: