1. Turmush darajasi tushunchasi va ko’rsatkichlari

Aholi daromadlari - bu aholi yoki uning oila a’zolari tomonidan ma’lum davr ichida olingan yoki ishlab chiqarilgan pul va natural mablag’lar yig’indisidir. Inson hayotida aholining talab-ehtiyojlar darajasi va tarkibi daromadlarning bevosita miqdoriga bog’liqdir.

Daromadlar darajasini tahlil etish, o’lchash va taxmin qilish uchun daromadlarning har-xil turlari va ko’rsatkichlaridan foydalaniladi. Ana shuning uchun ham ulardan eng ko’p tarqalgan turlarini ko’rib chiqishimiz zarur.

Daromadlar pul va natural shakllari. Aholining pul daromadlari mehnatkashlar uchun ish haqi hisobidagi barcha pul mablag’lari tushumi; pensiyalar, stipendiyalar, turli nafaqalar; mulkdan foiz, dividendlar, renta ko’rinishidagi daromadlar; aksiyalar, qimmatli qog’ozlar, ko’chmas mulk, chorva hayvonlari, tomarqa xo’jaligi mahsulotlari, turli buyumlar va boshqa tovarlarni sotishdan tushadigan pul tushumlari, turli xizmatlar ko’rsatish uchun haqlar va hokazolardan tashkil topadi. Aholi daromadlarini oshirishda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «2005 yil 1 oktyabrdan boshlab ish haqi, pensiya, stipendiya va ijtimoiy nafaqalar miqdorini oshirish to’g’risida»gi Farmoni muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu Farmonga ko’ra, eng kam ish haqi amaldagi 7835 so’mdan 9400 so’mga oshdi, byudjet tashkilotlari, muassasalari xodimlarining ish haqi, barcha turdagi pensiyalarning miqdori, oliy o’quv yurtlari talabalari, o’rta maxsus va hunar-texnika o’quv yurtlari o’quvchilarining stipendiyalari va ijtimoiy nafaqalar o’rta hisobda 1,2 baravar oshirildi.