1. Turli tarixiy davrlarda jamiyatning qanday tarbiyaviy ideallari kuzatilgan?

24-variant

1. 
   Kasbiy ma’naviyat va estetika masalalari.
   

Ma’naviyat – insonning ma’naviy olamini tavsiflovchi tushuncha. Kasbiy ma’naviyat va estetika u kishilarning falsafiy, huquqiy, ilmiy, badiiy, axloqiy, diniy g‘oyalarini o‘z ichiga oladi. Ma’naviyat atamasi “ruh” so‘zidan kelib chiqqan. Ma'lumki, insonning tashqi va ichki dunyosi mavjud. Insonning tashqi dunyosiga uning tashqi ko'rinishi, xatti-harakati, kiyimi va boshqalar kiradi. Ichki dunyo esa uning hayotdagi maqsadlari, tafakkuri, orzulari, intilishlari, his-tuyg'ularini o'z ichiga oladi. Insonning bu ichki dunyosi Ma’naviyatdir. Ovqat insonga jismoniy kuch bersa, ma’naviyat unga ma’naviy quvvat beradi Ma'naviyat har qanday faoliyatning va eng avvalo, kasbiy faoliyatning muhim va zaruriy qismidir. U mehnat xatti-harakatlarini boshqarish, uni kasbiy takomillashtirish, samarali, sifatli ishlashga yo'naltirish qobiliyati sifatida namoyon bo'ladi. Ma'naviyat faol hayotiy pozitsiyaga ham ta'sir qiladi, bu esa professionallikka intilishdan tashqari, ijodiy, mazmunli mehnatga qiziqishni shakllantirish va amalga oshirishda namoyon bo'ladi. Kasbiy yuksalish (gorizontal va vertikal) insonning maqsadli ekanligini, o'z ishining qadr-qimmatini, shaxsiyatining o'ziga xosligini tan olishni xohlashini ko'rsatadi, shuningdek, qobiliyatlarni ro'yobga chiqarish zarurati dolzarb ekanligini ko'rsatadi. Ma'naviyat insonning o'z ishidan nafaqat moddiy, balki ma'naviy qoniqish hissini ham his qilishi, o'z kasbiga chinakam sodiq bo'lishi, uni doimo takomillashtirib borishidan iborat. Shu bilan birga, kasbiy faoliyat tabiiy va ijtimoiy muhitni insonparvarlashtirish, umumiy manfaatni ta'minlash, shaxsiy yoki guruh manfaatlarini ko'zlab atrof-muhitni buzmaslik uchun uni o'zgartirishga hissa qo'shishi kerak.

Inson faoliyatining kasbiy sohasi yuqori salohiyatga ega, ammo u jamiyatda shakllangan, konservativ va o'stirilgan stereotiplar tomonidan qo'yilgan to'siqlar, ularning aniq zarariga qaramay, engib o'tilgan taqdirdagina amalga oshiriladi. Bunday stereotiplar orasida gender munosabatlarining assimetriyasini (ya'ni, jinslarning sotsial-madaniy-mantiqiy jihatdan o'zaro munosabatlarini) saqlaydiganlarni nomlash kerak.Kasb etikasi (odob-axloqi) — odamlarning kasbiy faoliyatidan kelib chiqadigan o'zaro munosabatlarning axloqiy yig'indisidir.

Kasbiy odobning barcha uchun birdek taalluqli hisoblanmagan, balki muayyan kasb-ког egalarigagina mansub bo'lgan ijtimoiy xulq-atvor qoidalari, me'yorlari mavjuddir. «Kasb odobi» atamasi «kishilar o'rtasidagi kasb faoliyati bilan bog'liq munosabatlarga ma'rifiy tus beradigan xulq-atvor kodeksidir».Kasb axloqi kasb odobiga nisbatan keng tushuncha. Chunki kasb odobi kasb axloqi tarkibiga kirib unga shaxs xulq-atvori asos bo'lsa, kasb axloqi xulq-atvor bilan birgalikda, umuminsoniy axloqiy kasbiy me'yorlarga asoslanadi. Kasbiy axloq insonning kasbiy burchlari o'z kasbiga bo'lgan munosabatini belgilaydigan axloqiy me'yorlar majmuyi bo'lib, u kishilarni u yoki bu kasbga mansubligiga qarab birlashtiradi.

Masalan, rahbarlikning axloqiy jihatlari borasida ta'kidlash joizki, bu boradagi kasb odobi qonun-qoidalari faqat kabinetlarda emas, balki, xalq bilan muloqot jarayonida shakllanadi. Rahbar xodimlar faoliyatidagi kamchilik sifatida O'zbekiston Prezidenti Sh.Mirziyoyev «Ayrim idoralar va ularning rahbarlari real hayotdan va xalq ehtiyojlaridan ma'lum darajada uzilib qolmoqda», — deya ta'kidlagani bejiz emas. Zero, kasbiy omilkorlik, o'z ishini yaxshi bilish, qaysi kasbdan qat'i nazar axloqiy me'yorlarning ibtidosidir. Kasb odobi me'yorlarining mazmuni, ularning amaliyligi u yoki bu masalalarni yechishda yordam beradi.

2. 
   “Pedagogik faoliyat” tushunchasining mohiyatini aniqlang.э
   

Pedagogik faoliyat bu kattalarning ijtimoiy foydali faoliyatining o'ziga xos turi; yosh avlodni iqtisodiy, siyosiy, axloqiy, estetik maqsadlarga muvofiq hayotga tayyorlashga ongli ravishda yo'naltirilgan. Pedagogik faoliyat mustaqil ijtimoiy hodisa bo'lib, u ma'lumotli, ammo undan farq qiladi. Sovet o'qituvchisi I.F.ning ta'rifi bilan. Kozlova, pedagogik faoliyat "... kattalar, katta avlod (bolalar emas) - ota-onalar, o'qituvchilar, maktablar va boshqa ta'lim muassasalarining bolalarni tarbiyalash jarayonini amalga oshirish va nazorat qilishga qaratilgan ongli, maqsadli faoliyati". Pedagogik faoliyat - bu kattalarning ongli ravishda muntazam ravishda muntazam ijtimoiy-tarixiy ta'lim jarayoniga aralashishi, bolalarni kattalar tomonidan jamiyatning etuk a'zosini tayyorlash uchun shakllantirishdir.

Pedagogik faoliyatning maqsadi tarbiya maqsadini amalga oshirish bilan bog'liq bo'lib, u bugungi kunda ham ko'p asrlar davomida chuqurlashib boradigan barkamol rivojlangan shaxsning universal ideali sifatida qabul qilinadi. Bu turli sohalarda o'qitish va ta'limning aniq vazifalarini hal qilish orqali erishilgan umumiy strategik maqsad.

Pedagogik faoliyatning maqsadi tarixiy hodisa. U zamonaviy insonga uning ma'naviy va tabiiy imkoniyatlarini inobatga olgan holda qo'yiladigan talablar to'plamini taqdim etuvchi ijtimoiy rivojlanish tendentsiyasining aksi sifatida ishlab chiqilgan va shakllangan. U bir tomondan turli xil ijtimoiy va etnik guruhlarning qiziqishlari va umidlarini, ikkinchi tomondan, shaxsning ehtiyoj va istaklarini o'z ichiga oladi.

A.S.Makarenko tomonidan o'quv maqsadlari muammosini ishlab chiqishga katta e'tibor qaratilgan, ammo uning hech bir asarida ularning umumiy formulalari mavjud emas. U har doim ta'lim maqsadlari ta'rifini "uyg'un shaxs", "kommunist shaxs" va hokazo kabi amorf ta'riflarga qisqartirishga qaratilgan har qanday urinishlarga keskin qarshi chiqdi. A.S.Makarenko shaxsning pedagogik dizaynini qo'llab-quvvatlagan va u shaxsning rivojlanishi va uning individual sozlash dasturida pedagogik faoliyatning maqsadini ko'rdi.

Pedagogik faoliyat maqsadining asosiy ob'ektlari - bu ta'lim muhiti, o'quvchilar faoliyati, o'quv jamoasi va o'quvchilarning individual xususiyatlari. Pedagogik faoliyatning maqsadini amalga oshirish o'quv muhitini shakllantirish, o'quvchilar faoliyatini tashkil etish, o'quv guruhini yaratish, individual shaxsni rivojlantirish kabi ijtimoiy-pedagogik vazifalarni hal qilish bilan bog'liq.

Pedagogik faoliyatning maqsadlari dinamik hodisa. Va ularning rivojlanish mantig'i shundan iboratki, ijtimoiy rivojlanishning ob'ektiv tendentsiyalarining aksi sifatida paydo bo'lgan va pedagogik faoliyatning mazmuni, shakllari va usullarini jamiyat ehtiyojlariga moslashtirgan holda, ular yuqori maqsad sari bosqichma-bosqich harakatlanishning batafsil dasturiga - shaxsning o'zi va jamiyat bilan uyg'unlikda rivojlanishi. .

Pedagogik faoliyatning barcha xususiyatlari namoyon bo'ladigan asosiy funktsional birlik pedagogik harakat maqsad va mazmun birligi sifatida. Pedagogik harakatlar tushunchasi pedagogik faoliyatning barcha shakllariga (dars, ekskursiya, individual suhbat va boshqalar) xos bo'lgan umumiylikni ifoda etadi, ammo ularning birortasiga kamaytirilmaydi. Shu bilan birga, pedagogik harakatlar bu shaxsning umuminsoniy va barcha boyliklarini ifoda etadigan maxsusdir.
Pedagogik harakatni moddiylashtirish shakllariga murojaat qilish pedagogik faoliyat mantig'ini ko'rsatishga yordam beradi. O'qituvchining pedagogik harakati birinchi navbatda kognitiv vazifa shaklida namoyon bo'ladi. Mavjud bilimlarga asoslanib, u o'z harakatlarining vositalari, mavzusi va kutilgan natijasini nazariy jihatdan taqqoslaydi. Kognitiv vazifa psixologik jihatdan hal etilib, undan so'ng amaliy transformatsion harakat shakliga o'tadi. Shu bilan birga, o'qituvchi harakatlarining natijalariga ta'sir qiladigan pedagogik ta'sir vositalari va ob'ektlari o'rtasida ba'zi bir nomuvofiqliklar mavjud. Shu munosabat bilan, amaliy akt shaklidan, harakat yana kognitiv vazifa shakliga o'tadi, uning shartlari to'liqroq bo'ladi. Shunday qilib, o'qituvchi-tarbiyachining faoliyati o'z mohiyatiga ko'ra har xil turdagi, sinflar va darajadagi son-sanoqsiz vazifalarni hal etishdan iboratdir.

Pedagogik muammolarning o'ziga xos xususiyati shundaki, ularning echimlari deyarli hech qachon yuzaga chiqmaydi. Ular ko'pincha tirishqoqlik bilan ishlashni, ko'plab omillar, sharoitlar va sharoitlarni tahlil qilishni talab qiladi. Bundan tashqari, istalgan aniq formulalarda berilmaydi: u prognoz asosida ishlab chiqilgan. Bir-biriga bog'langan pedagogik vazifalarni hal qilish algoritmlash juda qiyin. Agar algoritm mavjud bo'lsa, uni turli xil o'qituvchilar tomonidan qo'llash turli xil natijalarga olib kelishi mumkin. Buning sababi, o'qituvchilarning ijodi pedagogik muammolarga yangi echimlar izlash bilan bog'liq.

3. “Pedagogik faoliyat” tushunchasining mohiyatini aniqlang.