1. Tuproq kimyosining XVIII – XIX asrlarda rivojlanishi X1X asr oxirida XX asr birinchi yarmida tuproq kimyosining rivojlanishi

Tuproq eksperimental kimyosining rivojlanishidagi ikkinchi muhim yo’nalish tuproqning kation almashinish qobiliyati hodisasini o’rganish bilan bog’langan. Angliyalik fermer T.S.Tompson, kolonnadagi oldindan Ammoniy sulfat (NH4)2SO4 qo’shilgan, tuproq suv bilan yuvilganda kolonnadan sizib chiqayotgan eritmada Kalsiy sulfatning CaSO4ning paydo bo’lishini aniqlagan. Tajribalarning natijalari 1850 yilda nashr etilgan. O’sha vaqtning o’zida Tompson o’zining tajribalari to’g’risida Korolev qishloq xo’jalik jamiyatining ximigi Dj.T.Ueyga xabar qildi. T.Uey darhol eksperemental tajribalarni keng tashkil etadi va 1850 va 1852 yillarda olingan natijalarni nashr qiladi. Uey quyidagi muhim xulosalarga keladi:

• Tuproq eksperimental kimyosining rivojlanishidagi ikkinchi muhim yo’nalish tuproqning kation almashinish qobiliyati hodisasini o’rganish bilan bog’langan. Angliyalik fermer T.S.Tompson, kolonnadagi oldindan Ammoniy sulfat (NH4)2SO4 qo’shilgan, tuproq suv bilan yuvilganda kolonnadan sizib chiqayotgan eritmada Kalsiy sulfatning CaSO4ning paydo bo’lishini aniqlagan. Tajribalarning natijalari 1850 yilda nashr etilgan. O’sha vaqtning o’zida Tompson o’zining tajribalari to’g’risida Korolev qishloq xo’jalik jamiyatining ximigi Dj.T.Ueyga xabar qildi. T.Uey darhol eksperemental tajribalarni keng tashkil etadi va 1850 va 1852 yillarda olingan natijalarni nashr qiladi. Uey quyidagi muhim xulosalarga keladi:

1.Kuchli kislota shaklidagi Na+, K+, NH4+ kationlari, tuproq tomonidan singdiriladi va ularning o’rniga ekvivalent miqdorda kalg’siyli tuzlar eritmaga chiqadi va quyidagi reaksiya sodir bo’ladi:

• 1.Kuchli kislota shaklidagi Na+, K+, NH4+ kationlari, tuproq tomonidan singdiriladi va ularning o’rniga ekvivalent miqdorda kalg’siyli tuzlar eritmaga chiqadi va quyidagi reaksiya sodir bo’ladi:
• Tuproq + 2KCl ------ K2-tuproq + CaCl2
• 2.Gidroksidlar va karbonatlar shaklidagi kationlar tuproq tomonidan to’liq singdiriladi, bunda tuproqdagi kalg’siy yoki anionlar siqib chiqarilmaydi.
• 3. Kuchli kislotalarning kalsiyli tuzlari (nitratlar, xloridlar va sulfatlar) tuproq tomonidan singdirilmaydi.