1. Transportning xalq xo’jaligidagi ahamiyati va uning tarkibi

1. Transportning xalq xo’jaligidagi ahamiyati va uning tarkibi.
2. Temir yo’l va avtomabil transporti.
3. Havo, suv va quvur transporti.
4. Tashqi iqtisodiy aloqalari.
Transport. Transport tarmoqlarining shakllanishi, rivojlanishi va joylashishidagi iqtisodiy-geografik xususiyatlar. Transportning aloxida turlarida yuk tashish tuzilmasi. Temir yo’llarning umumiy uzunligi. Turli yuklarni tashishning asosiy yo’nalishlari. Navoiy-Uchquduk-Sultonuvays tog’, Nukus; Guzor-Boysun-Qumqurg’on yo’nalishidagi yangi temir yo’llar loyixasi va qurilishi. Stambul-Toshkent-Shanxay (Tejen-Saraxs-Mashxad yangi yo’nalishi bo’yicha) va Toshkent-Ashgabad-Turkmanboshi-Boku-Tbilisi-Poti (port); Andijon, Uch-Qashqar (Xitoy) yangi transport yo’lagidan utuvshi tranzit temir yo’l transportining rivojlanishi.Transport. Transport tarmoqlarining shakllanishi, rivojlanishi va joylashishidagi iqtisodiy-geografik xususiyatlar. Transportning aloxida turlarida yuk tashish tuzilmasi. Temir yo’llarning umumiy uzunligi. Turli yuklarni tashishning asosiy yo’nalishlari. Navoiy-Uchquduk-Sultonuvays tog’, Nukus; Guzor-Boysun-Qumqurg’on yo’nalishidagi yangi temir yo’llar loyixasi va qurilishi. Stambul-Toshkent-Shanxay (Tejen-Saraxs-Mashxad yangi yo’nalishi bo’yicha) va Toshkent-Ashgabad-Turkmanboshi-Boku-Tbilisi-Poti (port); Andijon, Uch-Qashqar (Xitoy) yangi transport yo’lagidan utuvshi tranzit temir yo’l transportining rivojlanishi. Avtomobil transporti. Avtomobil transporti. Avtomobil yo’llarining uzunligi. Avtomobil yo’llari tarmoqlari konfiguratsiyasi. Asosiy avtomobil yo’llarini ta’mirlash (Angren-Kukon; Toshkent-Termiz va b.).Qamchiq davonidan o’tuvchi (Toshkent-Ush avtomagistrali) tonnel qurilishining ahamiyati. quvur transporti, va uning ahamiyati. Xavo transporti. Doimiy ichki va halqaro havo yo’llari tarmog’ining rivojlanishi. Yangi aeroportlar qurilishi. Xorijiy samolyotlar hisobiga avtoparklarning kengayishi, ularni ishlatish samaradorligini ortishi. Asosiy energotizimlarga tavsif. Infrastruktura. Infrastrukturalarning mohiyati va tarkibi. Infrastrukturalarni xo’jalikni hududiy tuzilishiga ta’siri. Ijtimoiy, iqtisodiy va bozor infrastrukturalari geografiyasining xususiyatlari. Radio, tele, sputnik aloqalarning rivojlanishi, O’zbekistonning “Internet” tizimiga kirishi. Suv va gaz ta’minotining mintaqaviy tizimi. qishloq joylarda ijtimoiy infrastrukturalarni rivojlantirish muammolari.tahlil qilinadi.
Temir yo’l va avtomabil transporti Temir yo’l va avtomabil transporti
Temir yo’l transporti xalqaro yuk va yo’lovchi aylanmasida hissasi qisqarib borayotganligiga qaramay muhim transport vositasi bo’lib qolmoqda va sezilarli ravishda sifat o’zgarishlarni boshdan kechirmoqda. Dunyo bo’yicha temir yo’llarning umumiy uzunligi 1.2 mln km bo’lib buning 200 ming km elektrlashtirilgandir. Iqtisodiy rivojlangan mamlakatlar va bozor iqtisodiyotiga o’tayotgan mamlakatlarda temir yo’llarni elektrlashtirish, monorelsli va magnit osilmali yo’llar qurish davom etmoqda. Avtomobil transporti muhim ichki transport tarmog’idir. Avtomobil transportining rivojlanish holati ma’muriy rayonlar taraqqiyotida g’oyat muhim ahamiyatga ega. O’zbekistonning yer sirti tuzilishining murakkabligi, ya’ni uning xalq xo’jaligi tig’iz rivojlangan hududlarida tog’lik, yassi tog’liklarning mavjudligi bir tomondan, temir yo’l transportini rivojlantirishni tabiiy ravishda chegaralagan, ikkinchi tomondan esa, avtomobil transportini rivojlantirishni taqozo qilgan. Bugungi O’zbekiston xalq xo’jaligining barcha tarmoqlarini va mamlakat aholisi ehtiyojlarini qondirish darajasida rivojlangan avtomobil transportiga ega. Tosh yo’llarining umumiy uzunligi 86 ming km dan ortiq. Shundan qattiq qoplamali yo’llar 75 ming km.
Havo, suv va quvur transporti Havo, suv va quvur transporti
Mamlakatimizning ichki va tashqi aloqalarida havo transportining ahamiyati ayniqsa, O’zbekistonning jahon hamjamiyatiga chuqur kirib borishi bilan dolzarblik kasb qilmoqda. ,,O’zbekistonning havo yo’llari” aviokompaniyasi xilma-xil tipdagi havo transporti vositalariga ega. Mamlakatimiz yo’lovchi aylanmasi harakatida havo, transporti vositalariga ega. Mamlakatimiz yo’lovchi aylanmasi harakatida havo transportinign salmog’I 9.3 % ni egallaydi. Uning ayniqsa, uzoq xorijiy davlatlar bilan aloqalarini rivojlantirishga ahamiyati tobora oshib bormoqda.Suv transporti rayonlararo va halqaro ahamiyatga ega bo’lib, halq xo’jaligi yuklarini tashish hamda Turkmaniston, Tojikiston, Afg’oniston davlatlari bilan iqtisodiy aloqalar uchun xizmat qiladi. Respublika suv transporti salohiyati Amudaryoning ulushi katta. Shuning uchun ham birinchi marta 1950 yilda Amudaryoning nisbatan boshlang’ich qism Suxondaryo viloyati hududida Termiz daryo porti tashkil etilgan. Quvur transporti tez rivojlanib bormoqda va mamlakat neft hamda gaz sanoatining rivojlanishi, aholini ichimlik suvi bilan to’la ta’minlash bo’yicha katta istiqbolga ega. Umuman quvur transporti mamlakat iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyotida muhim omil bo’lib, u sanoat korxonalari va xo’jaliklarni, aholi manzilgohlari va shaharlarni tabiiy gaz va chuchuk suv bilan ta’minlashda katta ahamiyatga ega. Tashqi iqtisodiy aloqalar sohasida yangi strategiya ishlab chiqilib, unda eksportning xomashyoviy yo’nalishini bartaraf etish hamda xorijiy invistitsiyalar oqimi kengayishiga ko’maklashish kabi yo’nalishlar belgilab olindi. Mamlakatda tashi iqtisodiy aloqalar tizimi, ularni yo’lga qo’yishdagi asosiy tamoyillar ishlab chiqildi. Shunday qilib, mamlakatimiz tashqi aloqasi, savdo geografiyasi juda kengayib bormoqda. O’zbekiston barcha qit’alarda joylashgan davlatlar bilan keng qamrovli savdo-sotiq aloqalarini olib bormoqda. O’zbekiston transporti va tashqi iqtisodiy aloqalarini yanada chuqurroq o’rganish. Uning tarmoqlari bilan tanishish yangi takliflar va mulohazalar kiritish. Transportning va tashqi iqtisodiy aloqalarning sekin rivojlanayotgan sohalarni chuqurroq o’rganish, sabablarini topishdir va O’zbekistonda transporti va tashqi iqtisodiy aloqalarning hozirgi salohiyati tahlil qilish.xulosa qilib aytadigan bo’lsak O’zbekiston tashqi iqtisodiy aloqalari bizning mamlakatimizdagi asosiy sohalardan biri hisoblanadi. Bu soha rivoji bizning iqtisodiy-ijtimoiy hayot tarzimizga ta’sir ko’rsatadi.