1. Ternodinamikaning birinchi qonuni

TURLI JARAYONLARDAGI ISSIQLIK EFFEKTLARI

• Turli jarayonlarda, shu jumladan, kimyoviy jarayonlarda ajraladigan yoki yutiladigan issiqlikka reaksiyaning issiqlik effekti deyiladi. Issiqlik noto’liq funksiya bo’lganligidan issiqlik effektining qiymati jarayonning borish sharoitiga bog’liq.
• 1) izoxorik (v = const) jarayondagi issiqlik effekti Qv termodinamikaning birinchi qonunini asosiy tenglamasiga muvofiq, d(Q = dU + PdV va V = const, dv = O bo’lganligidan
• dQV = dU bo’ladi.
• Demak, izoxorik jarayonlarda reaktsiyaning issiqlik effekti ichki energiyaning o’zgarishiga teng. U – to’liq funksiya bo’lganligidan, bu holda Qv ham to’liq funksiyadir, ya‘ni izoxorik jarayonlarda issiqlik effektning qiymati jarayonning borish yo’liga bog’liq emas.

2) izobarik (P = const) jarayondagi issiqlik effekti Qp tenglama bo’yicha integrallansa:
Qp = (U2–U1)+P(V2–V1)=(U2+PV2)–(U1+PV1)
Agar H = U + PV deb ishoralansa, unda (H – entalpiya deyiladi):
Qp = H2 – H1 = ΔH bo’ladi.
U, P, V – holat funksiyasi bo’lganligidan ΔH – ham holat funksiyasi – energiya o’lchamidir. U sistemaning ichki energiyasi bilan hajmiy energiya (PV) lar yig’indisi bo’lib, u sistemaning to’liq energiyasi hisoblanadi. H – izobarфik jarayonda sistema energiya zaxirasini o’zgarishini harakterlaydi.
Izobarik jarayonda issiqlik effekti (Qp) sistema entalpiyasi zaxirasining o’zgarishi ichki energiyaning o’zgarishiga teng. Izoxorik sharoitda boradigan jarayonlarda sistemaning energiyaning o’zgarishiga (ΔU), izobarik ravishda boradigan jarayonlarda entalpiyaning o’zgarishiga (ΔH) teng.
H = U + Pv va ΔH = ΔU + PΔV

ISSIQLIK EFFEKTI TURLARI

• Kimyoviy reaksiyalarda uch xil issiqlik effekti ifodasi mavjud:
• a) reaksiya issiqlik effekti;
• b) molekulaning hosil bo’lish issiqligi;
• d) yonish issiqligi.